Zwolnienie od egzekucji, której przedmiotem jest przywrócenie naruszonego posiadania art. (art. 841 § 1 k.p.c.)

Właścicielowi nieruchomości, nie będącemu stroną procesu posesoryjnego, nie przysługuje roszczenie z art. 841 § 1 k.p.c. o zwolnienie od egzekucji, której przedmiotem jest przywrócenie naruszonego posiadania przejścia przez tę nieruchomość.

Proces posesoryjny ma charakter tymczasowy i dlatego osoba zainteresowana może wystąpić z pozwem petytoryjnym, jeżeli twierdzi, że posiadanie powodowi nie przysługuje. To ostatnie stwierdzenie przemawia za niedopuszczalnością wystąpienia przy egzekucji roszczeń posesoryjnych z pozwami o zwolnienie od egzekucji, skoro zainteresowanym przysługuje inny skuteczny sposób obrony swych praw, i to niezależnie od tego, czy uczestniczyli w procesie posesoryjnym czy nie. Poza tym osoby takie nie mogą podnosić zarzutu, że naruszono ich prawo przez przywrócenie stanu dotychczasowego posiadania. Ich prawa (co konsumuje ich posiadanie i dlatego kwestia naruszenia posiadania w świetle art. 841 k.p.c. w sprawie nie występuje) narusza nie wyrok posesoryjny i egzekucja na nim oparta, ale posiadanie innej osoby, jeżeli jest bezprawne.

W procesie posesoryjnym nie bada się stanu prawnego (prawa własności) i w tej sytuacji z reguły wyroki posesoryjne mogłyby być obalone w drodze powództw o zwolnienie od egzekucji, jeśliby przyjąć odmienny pogląd, co przekreśliłoby istotę ochrony posesoryjnej i postulat jak najszybszego doprowadzenia do stanu poprzedniego.

Przecież nawet w sytuacji, gdy posiadanie przekazuje egzekwowany dłużnik osobie trzeciej, przyjmuje się, że tego rodzaju zmiana nie prowadzi do unicestwienia prowadzenia egzekucji, a więc że w jej wyniku ten, kto nabył posiadanie od egzekwowanego dłużnika, może być zmuszony do oddania tego posiadania egzekwującemu wierzycielowi. Pogląd taki wypowiedziano w literaturze przedmiotu z uwagą, że przeciwna wykładnia prowadziłaby do unicestwienia każdej egzekucji, jeżeliby tylko dążył do tego niesumienny dłużnik.

Oczywiście, tego rodzaju przykłady można mnożyć, np. jeżeli w toku procesu posesoryjnego nastąpiło przeniesienie posiadania (i prawa własności) na trzecią osobę i ta osoba trzecia nie wstąpiła do procesu, choć o nim wiedziała, bo występowała jako świadek (tak było w niniejszej sprawie, w której po upływie dwóch lat od daty naruszenia została wydana decyzja o uwłaszczeniu działki na rzecz syna pozwanego), wyrok posesoryjny stałby się niewykonalny.

Uchwała SN z dnia 21 stycznia 1976 r., III CZP 92/75

Standard: 31048 (pełna treść orzeczenia)