Pozbawienie właściciela nieruchomości drogi dojazdowej przez użytkownika gruntu

Użytkowanie jest ograniczonym prawem rzeczowym (art. 244 § 1 k.c.), a cechą istotną tego prawa w odróżnieniu od innych ograniczonych praw rzeczowych, jest m.in. używanie rzeczy i pobieranie z niej pożytków (art. 252 k.c.). Własność rzeczy, na której jest ustanowione użytkowanie, należy nadal do jej właściciela.

Jeżeli przedmiotem użytkowania jest część nieruchomości, a właściciel pozostałej części gruntu jest pozbawiony drogi dojazdowej do swego gruntu na skutek wybudowania przez użytkownika ogrodzenia, to - niezależnie od roszczenia wynikającego dla właściciela z naruszenia przysługującego mu prawa posiadania drogi dojazdowej - przysługuje owemu właścicielowi roszczenie petytoryjne o zezwolenie mu przez użytkownika na przejazd z tytułu przysługującego prawa własności do całej nieruchomości (art. 140 k.c.).

Właściciel gruntu pozbawionego dojazdu do drogi publicznej nie mógłby wystąpić z roszczeniem o ustanowienie drogi koniecznej przeciwko właścicielowi sąsiedniego gruntu na podstawie art. 145 § 1 k.c., skoro jest właścicielem gruntu obciążonego dożywotnim użytkowaniem, przez który ma prawo domagania się - jak to wyżej wskazano - z tytułu prawa własności wyznaczenia drogi dojazdowej do pozostałej części gruntu będącej w jego posiadaniu.

Jest rzeczą oczywistą, że wyznaczenie drogi dojazdowej musi uwzględniać interes społeczno-gospodarczy, ale należy też mieć na uwadze, że nie może zaistnieć tego rodzaju sytuacja, aby właściciel na skutek czynności dożywotnika uniemożliwiających mu dotychczasowy dojazd do gruntu mógł pozostawić odłogiem bez uprawy część gruntu będącej w jego posiadaniu z powodu braku drogi. Tego rodzaju postawa użytkownika musiałaby spotkać się z dezaprobatą społeczną i być oceniana jako nie zasługująca na ochronę w świetle zasad współżycia społecznego

Uchwała SN z dnia 30 stycznia 1976 r., III CZP 95/75

Standard: 31002 (pełna treść orzeczenia)