Przyczynienie się dającego zlecenie do powstania szkody (art. 362 k.c.)

Do obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przez agenta niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązań wynikających z umowy agencyjnej przepis art. 362 k.c. może mieć zastosowanie, jeżeli przyczynienie się dającego zlecenie do powstania lub zwiększenia szkody jest następstwem niewykonania lub nienależytego wykonania ciążących na min obowiązków wynikających z tej umowy.

Przyczynienie się poszkodowanego do powstania lub do zwiększenia szkody w rozumieniu art. 362 k.c. zachodzi wówczas, gdy szkoda pozostaje w pewnym zakresie w adekwatnym związku przyczynowym również z zachowaniem się (tj. działaniem lub zaniechaniem) poszkodowanego. Konieczną przy tym przesłanką przyczynienia się jest szeroko pojęta bezprawność zachowania się, wyrażająca się bądź w naruszeniu obowiązków wynikających z powszechnie obowiązujących przepisów prawa lub zasad współżycia społecznego (na gruncie odpowiedzialności z czynów niedozwolonych - art. 415 i nast. k.c.), bądź w naruszeniu obowiązków kontraktowych wynikających ze stosunku umownego. Natomiast - w świetle poglądów ustalonych w orzecznictwie - nie jest konieczną przesłanką przyczynienia się wina poszkodowanego.

Na gruncie stosunku agencyjnego przyczynienie się dającego zlecenie do powstania lub zwiększenia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków przez agenta będzie aktualne w razie spełnienia następujących przesłanek: po pierwsze - szkoda wynikła z niewykonania lub nienależytego wykonania przez agenta obowiązków wynikających z umowy agencyjnej; po drugie - za szkodę odpowiedzialny jest agent bądź na zasadzie winy, bądź na zasadzie ryzyka przyjętego w umowie agencyjnej; po trzecie - dający zlecenie dopuścił się działania lub zaniechania pozostającego również w normalnym związku przyczynowym z powstaniem szkody lub zwiększeniem jej rozmiarów; po czwarte - działanie lub zaniechanie dającego zlecenie stanowi naruszenie jego obowiązków ciążących na nim na podstawie umowy agencyjnej.

Należy przy tym wyjaśnić, że obowiązki wynikające z umowy obejmują nie tylko obowiązki wyraźnie w umowie przewidziane, lecz - stosownie do art. 56 k.c. - również i te, które wynikają z odpowiednich przepisów prawnych, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów.

Uchwała SN z dnia 28 listopada 1974 r., III CZP 77/74

Standard: 30829 (pełna treść orzeczenia)