Rozszerzenie zakresu odpowiedzialności agenta (art. 473 § 1 k.c.)

W myśl przepisu art. 473 § 1 k.c. zakres odpowiedzialności agenta może być przez umowę rozszerzony i obejmować szkody powstałe w następstwie innych, nie zawinionych przez agenta okoliczności. Takie rozszerzenie zakresu odpowiedzialności - niedopuszczalne na gruncie stosunku pracy, w którym pracownik nie może być w ogóle obciążony ryzykiem związanym z wykonywaniem pracy - nie może być kwestionowane na tle stosunku agencyjnego, z którego istoty wynika obciążenie agenta ryzykiem prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

Skoro w świetle przepisu art. 471 k.c. agent w ramach ciążącego na nim ryzyka swej działalności odpowiada z mocy prawa za szkody na zasadzie winy, rozszerzenie jego odpowiedzialności na podstawie art. 473 § 1 k.c. musi być w umowie agencyjnej wyraźnie przewidziane.

Szkody wynikłe w związku z wykonywaniem umowy agencyjnej, za które agent nie odpowiada, obciążają dającego zlecenie. W konsekwencji więc rozszerzenie zakresu odpowiedzialności agenta na podstawie art. 473 § 1 k.c. zmniejsza równocześnie zakres odpowiedzialności dającego zlecenie. Umowne rozszerzenie zakresu odpowiedzialności agenta może obejmować swym zasięgiem nawet szkody wynikłe na skutek okoliczności zawinionych przez dającego zlecenie.

Granicę dopuszczalności rozszerzenia odpowiedzialności agenta stanowi norma § 2 art. 473 k.c., zabraniająca zwolnienia dłużnika od odpowiedzialności za szkodę spowodowaną umyślnie. Niedopuszczalna więc była umowa, w której agent ponosiłby odpowiedzialność za szkody spowodowane umyślnie przez dającego zlecenie. Przyjęcie natomiast dopuszczalności rozszerzenia zakresu odpowiedzialności agenta przez objęcie nią szkód spowodowanych nieumyślnie przez dającego zlecenie zależy od oceny konkretnych okoliczności ze stanowiska zasad współżycia społecznego.

Uchwała SN z dnia 28 listopada 1974 r., III CZP 77/74

Standard: 30828 (pełna treść orzeczenia)