Procesowy tryb rozpoznaniu roszczenie o ustanowienie służebności budynkowej przewidzianej w art. 151 k.c

Rozpoznanie roszczenia z art. 151 k.c. o zasądzenie stosownego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie odpowiedniej służebności gruntowej następuje w procesie.

W myśl art. 13 k.p.c. podstawowym trybem rozpoznawania spraw cywilnych jest postępowanie procesowe. W trybie postępowania nieprocesowego rozpoznawane są tylko te sprawy, które zostały wyraźnie przekazane do tego postępowania na podstawie przepisów tego kodeksu lub na podstawie przepisów szczególnych.

Jeżeli chodzi o ustanowienie służebności drogi koniecznej, kodeks postępowania cywilnego przekazał te sprawy do postępowania nieprocesowego. Ustanowienie innej służebności gruntowej może niekiedy również być dokonane w trybie postępowania nieprocesowego. Może ono mianowicie nastąpić na mocy postanowienia o zniesieniu współwłasności lub o dziale spadku (art. 212 § 1, art. 1058 i 1035 k.c.). Jednakże dzieje się tak dlatego, że sprawy o zniesienie współwłasności i dział spadku należą do postępowania nieprocesowego, a przepis art. 212 § 1 k.c. przewiduje, że przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi.

Jeżeli chodzi natomiast o ustanowienie odpowiedniej służebności za wynagrodzeniem, przewidzianej w art. 151 k.c., brak jest szczególnego przepisu, który by przekazywał te sprawy do postępowania nieprocesowego. Ścisłe określenie przez kodeks postępowania cywilnego przynależności określonych rodzajów postępowania sprzeciwia się stosowaniu w drodze analogii przepisów tego kodeksu o ustanowieniu drogi koniecznej do ustanowienia służebności gruntowej z art. 151 k.c.

Uchwała SN z dnia 29 maja 1974 r., III CZP 21/74

Standard: 30726 (pełna treść orzeczenia)