Zwolnienie od kosztów pisma będącego podstawą wszczęcia przez sąd postępowania z urzędu (art. 95 ust. 1 pkt 4 u.k.s.c.)

Zwrot „będące podstawą"może być prima facie pojmowany w dwojaki sposób.

Można go rozumieć tak, że wolne od opłaty są wnioski i pisma, które rzeczywiście stanowiły podstawę do wszczęcia postępowania przez sąd opiekuńczy z urzędu. Decyzja zatem wszczęcia postępowania przez sąd opiekuńczy z urzędu miałaby przy takim rozumieniu charakter przesądzający o niepobieraniu opłaty od wniosku czy pisma. Sposób zachowania się sądu, jego stosunek do pisma i wniosku, stosownie do okoliczności sprawy, miałyby tu znaczenie rozstrzygające. W pewnych zatem nie dających się z góry ustalić wypadkach pisma i wnioski podlegałyby opłacie, gdyby sąd opiekuńczy nie wszczął postępowania z urzędu, mimo że z mocy art. 570 k.p.c. mógłby to uczynić. 

Omawiany zwrot można rozumieć i w ten sposób, że wolne od opłaty sądowej są pisma i wnioski składane w tych sprawach, w których sąd opiekuńczy może, gdyż tak stanowi kodeks postępowania cywilnego, wszcząć postępowanie z urzędu. W tym ujęciu chodziłoby o położenie akcentu na charakter sprawy. Rozstrzygające znaczenie miałoby to, że sprawa należy do kategorii spraw, w których sąd opiekuńczy może wszcząć postępowanie z urzędu. Kwestia zaś złożenia wniosku nie miałaby tu istotnego znaczenia.

Za uzasadnione należy uznać drugie ze wspomnianych rozwiązań.

Uchwała SN z dnia 26 lipca 1972 r., III CZP 49/72

Standard: 30474 (pełna treść orzeczenia)