Tajemnica bankowa w sprawie o podział majątku wspólnego

W postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd nie może ze względu na tajemnicę bankową (art. 40 prawa bankowego) zwracać się do Powszechnej Kasy Oszczędności o udzielenie informacji co do istnienia i wysokości wkładów oszczędnościowych małżonków. Jeżeli jednak zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe ustalające, że książeczka oszczędnościowa wystawiona na nazwisko jednego małżonka obejmuje wkłady wchodzące do majątku wspólnego, Powszechna Kasa Oszczędności nie może odmówić żądaniu drugiego małżonka udzielenia informacji o tych wkładach.

Prawo bankowe nie przekreśla ani konstytucyjnej zasady ochrony rodziny, ani przepisów o wspólności. Z mocy tych przepisów książeczka oszczędnościowa założona przez jednego z małżonków lub wkład pieniężny wpłacony przez jednego z nich staje się majątkiem wspólnym obojga małżonków, jeżeli nastąpiło to w czasie trwania wspólności i jeżeli nie zachodzi żaden z wyjątków przewidzianych w art. 33 k.r.o.

Z samego pojęcia tajemnicy wynika, że nie odnosi się ona do osób, których dotyczą wiadomości objęte tajemnicą. Podobnie więc tajemnica bankowa nie może z istoty rzeczy dotyczyć osób bezpośrednio zainteresowanych, w szczególności gdy chodzi o wkłady oszczędnościowe osób mających własne prawa do tych wkładów.

Chociaż więc art. 40 prawa bankowego zabrania udzielania informacji o wkładach oszczędnościowych komukolwiek poza omawianymi poprzednio wyjątkami, nie oznacza to, by zakaz ten odnosił się także do samego wkładcy. Jeżeli zaś chodzi o małżonka osoby, na którą została wystawiona książeczka oszczędnościowa, zakres obowiązywania w stosunku do niego tajemnicy bankowej zależy od tego, w jakim zakresie jest on względem wkładcy osobą trzecią, a w jakim zakresie reprezentuje własne prawa do wkładu oszczędnościowego.

Formalne figurowanie jednego z małżonków jako posiadacza rachunku oszczędnościowego ma takie tylko znaczenie, że do czasu ustalenia, iż wkład ten wchodzi do majątku wspólnego, jedynie ten małżonek może występować względem banku jako jego kontrahent. Nie pozbawia to jednak drugiego małżonka roszczeń przysługujących mu na podstawie przepisów o majątkowej wspólności małżeńskiej.

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że jeżeli wkład na książeczce oszczędnościowej, wystawionej na nazwisko jednego małżonka, stanowi majątek dorobkowy obojga małżonków, PKO nie może odmówić odpowiedniej informacji nie tylko samemu wkładcy, lecz również jego małżonkowi. Małżonek ten bowiem ma własne prawa do wkładu oszczędnościowego, wynikające wprost z ustawy. Przepisy prawa bankowego nie pozbawiły małżonka tych praw i nie mogą przekreślić jego uprawnień do żądania objęcia podziałem majątku wspólnego również tych kwot pieniężnych, które znalazły się na rachunku bankowym.

Nie może budzić wątpliwości, że w razie sporu między małżonkami co do charakteru wkładu oszczędnościowego bank państwowy nie jest powołany do rozstrzygania tego sporu. Chodzi tu bowiem o spór cywilny, do którego rozpoznania są powołane sądy powszechne.

Zgodnie z ustalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego każdy z małżonków może wystąpić w czasie trwania wspólności z powództwem o ustalenie, że dany przedmiot należy do majątku objętego wspólnością ustawową. Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 26.VIII.1955 r. I CO 28/55 (OSN 1956, z. I, poz. 6) w tej materii jest aktualna również w świetle obowiązującego stanu prawnego.

Jeżeli wspólność została zniesiona i toczy się postępowanie o podział wspólnego majątku, wniesieniu odrębnego powództwa o ustalenie, że dany przedmiot lub prawo majątkowe należy do majątku objętego wspólnością, stoi na przeszkodzie art. 618 § 1 i 2 k.p.c., mający zastosowanie poprzez art. 688 i 567 § 3 k.p.c. do spraw o podział majątku wspólnego.

Nie ma natomiast przeszkód, aby sąd w postępowaniu o podział majątku wspólnego wydał postanowienie wstępne, że pewien przedmiot lub prawo należy do majątku wspólnego (art. 685 w zw. z art. 567 § 3 k.p.c.).

Uchwała SN z dnia 28 lutego 1972 r., III CZP 96/71

Standard: 30434 (pełna treść orzeczenia)