Współdecydowanie w sprawach dziecka rodzica, któremu ograniczono władzę rodzicielską, któremu nie przysługuje piecza nad dzieckiem

Artykuł 97 § 2 k.r.o. ma zastosowanie tylko wówczas, gdy spór między rodzicami dotyczy istotnej sprawy dziecka pozostającej w sferze władzy rodzicielskiej obojga rodziców.

Gdy jednemu z rodziców władza rodzicielska została ograniczona, a istotna sprawa dziecka nie mieści się w sferze, w której władza temu rodzicowi przysługuje, to wyłącznie uprawnionym do wykonywania władzy rodzicielskiej w tej sprawie jest drugie z rodziców, jeżeli przysługuje mu pełnia władzy rodzicielskiej.

Zgodnie z art. 93 § 1 k.r.o. co do zasady władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom. Oznacza to, że władza rodzicielska przysługuje każdemu z rodziców na równi, tj. każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania samodzielnie (art. 97 § 1 k.r.o.). Natomiast według art. 97 § 2 k.r.o. wymóg wspólnego decydowania przez rodziców znajduje zastosowanie w odniesieniu do istotnych spraw dziecka. W takim przypadku rodzice rozstrzygają wspólnie, a w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy.

Jeżeli wykonywanie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem zostało ograniczone wyrokiem sądu do współdecydowania w istotnych sprawach dotyczących dziecka, takich jak wybór szkoły, kierunku kształcenia i sposobu leczenia (art. 58 § 1a k.r.o.), rodzic może współdecydować (rozstrzygać) jedynie w istotnych sprawach córki mieszczących się w sferze, w jakiej przysługuje mu władza rodzicielska.

Innymi słowy, jedynie w sprawach wyboru szkoły, kierunku kształcenia i sposobu leczenia władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom. W tej sferze, jeżeli powstanie konieczność podjęcia decyzji w istotnej sprawie dziecka (np. nie każdy wybór sposobu leczenia należy kwalifikować jako istotną sprawę dziecka; w szczególności kwalifikacja ta nie dotyczy błahych schorzeń), rodzice powinni decydować wspólnie, a w braku porozumienia rozstrzygać będzie sąd opiekuńczy (art. 97 § 2 k.r.o.). 

W pozostałych sprawach (poza zakresem przyznanej władzy rodzicielskiej) władza rodzicielska przysługuje drugiemu rodzicowi, któremu powierzono jej wykonywanie. Oznacza to, że w sprawach innych niż wybór szkoły, kierunku kształcenia i sposobu leczenia jedynie ten drugi rodzic jest uprawniony do wykonywania władzy rodzicielskiej. W tych sprawach, nawet jeżeli stanowią one istotne sprawy dziecka, wyłączone jest stosowanie art. 97 § 2 k.r.o., skoro rodzic nie jest uprawniony do współdecydowania (rozstrzygania) w tej sferze.

Uchwała SN z dnia 31 maja 2022 r., III CZP 28/22

Standard: 64300 (pełna treść orzeczenia)

Rodzicowi, któremu nie powierzono wykonywania władzy rodzicielskiej, przysługuje w pewnej mierze władza rodzicielska. Tym samym nie jest on wyłączony od współdecydowania o niektórych istotnych sprawach dziecka.

W zasadzie chodzi tu o sprawy, w których legitymacja tego rodzica do współdecydowania wynika z jego obowiązków i uprawnień, do jakich ograniczona została jego władza rodzicielska. Nie oznacza to, aby legitymacja ta miała wynikać już z samego sformułowania tych obowiązków i uprawnień; wystarczy, że od tego, jak zostanie zdecydowana dana sprawa, zależeć będzie możliwość dalszego ich wykonywania. Tak więc np. rodzic uprawniony do przyjmowania u siebie dziecka w oznaczonych okresach powinien mieć możność współdecydowania o zmianie stałego pobytu dziecka, jeżeli zmiana ta uniemożliwiałaby mu faktycznie takie kontaktowanie się z dzieckiem. W braku zaś porozumienia między rodzicami rozstrzygałby o tym sąd opiekuńczy (art. 97 k.r.o.).

Legitymacja rodzica do współdecydowania o niektórych istotnych sprawach dziecka, pomimo ograniczenia władzy rodzicielskiej tego rodzica, wynikać może ponadto ze szczególnych przepisów

Uchwała SN z dnia 10 listopada 1971 r., III CZP 69/71

Standard: 30336 (pełna treść orzeczenia)