Orzeczenie rozwodu jako zdarzenie z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. w zakresie współposiadania mieszkania jednego z małżonków przez drugiego

Orzeczenie rozwodu jest w rozumieniu art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. zdarzeniem, pozbawiającym - w całości lub w części - wykonalności orzeczenie o dopuszczeniu do współposiadania mieszkania jednego z małżonków przez drugiego, jeżeli wykonanie tego orzeczenia w całości lub w części, ze względu na właściwości mieszkania i zmianę stosunku między stronami w wyniku ustania małżeństwa, byłoby sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem mieszkania lub z zasadami współżycia społecznego.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje w art. 39 w związku z art. 565 § 1 k.p.c. drogę nieprocesową do regulowania nieporozumień małżonków w zakresie zarządu majątkiem wspólnym. Wprawdzie w uchwale z dnia 27.X.1969 r. III CZP 49/69 (OSNCP nr 6/1970, poz. 3) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że pomimo tego uregulowania ochrona posesoryjna między małżonkami jest dopuszczalna, jednakże przyjąć należy, że ustanie małżeństwa na skutek rozwodu stanowi zdarzenie, które z reguły czyni nieaktualnym dopuszczenie do całości współużywania mieszkania byłego małżonka. Wyjątkowo, w zależności od wielkości i rozkładu mieszkania, mogłoby wchodzić w rachubę dopuszczenie do części mieszkania. Z reguły zaś wykonanie tego rodzaju orzeczenia w nowych zmienionych okolicznościach godziłoby w zasady rozwodu i doprowadziłoby do powstania sytuacji mieszkaniowej, jaka nie może istnieć między osobami obcymi innej płci.

Byłoby to więc sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k.c.).

Oczywiście małżonek rozwiedziony nie może być pozbawiony dachu nad głową. Jego obowiązkiem było w toku procesu o rozwód żądać orzeczenia o zakresie i sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania (art. 443 § 1 k.p.c.). Skoro jednak pozwany tego nie uczynił, to wobec dezaktualizacji tytułu egzekucyjnego, o której była wyżej mowa, może on jedynie w drodze petytoryjnej domagać się dopuszczenia go do korzystania z mieszkania w określony konkretnie sposób, a nie do nie określonego współposiadania wszystkich izb (o ile oczywiście jest to praktycznie możliwe).

Uchwała SN z dnia 6 lipca 1970 r., III CZP 46/70

Standard: 30077 (pełna treść orzeczenia)