Odsetki w razie wyrządzenia szkody polegającej na zagarnięciu pieniędzy lub innych rzeczy ruchomych

Zobowiązania z czynów niedozwolonych są bezterminowe. Tylko w razie przestępstwa zagarnięcia pieniędzy z właściwości zobowiązania wynika obowiązek natychmiastowego zwrotu pieniędzy bez potrzeby wzywania. Dłużnik zagarniający pieniądze wie, że należą one do kogo innego i powinny być zwrócone (uchwała (7) SN z dnia 22 września 1970 r., III PZP 18/70).

Dla dokonania prawidłowej oceny w zakresie właściwości zobowiązania wynikającego z przestępstwa, za popełnienie którego pozwany został skazany oraz wskazania opóźnienia w spełnieniu świadczenia (art. 481 k.c.) wynikającego z zobowiązania powstałego wskutek popełnienia przestępstwa, niezbędna jest analiza przestępnego działania pozwanego. Może okazać się, że w kwestii tej miarodajna będzie data popełnienia przestępstwa, jeśli wykazane zostanie, że w dacie tej pozwany wiedział w jakiej wysokości dokonanym przestępstwem wyrządził szkodę stronie powodowej, wymagałoby to jednak takich ustaleń, jak w przypadku przestępstwa zagarnięcia konkretnej kwoty pieniężnej. Może okazać się, że będzie to data uprawomocnienia się wyroku karnego skazującego za popełnienie przestępstwa, albo dopiero data wezwania pozwanego do naprawienia szkody przez zapłatę konkretnej kwoty pieniężnej

Wyrok SN z dnia 17 czerwca 2005 r., III CK 642/04

Standard: 53627 (pełna treść orzeczenia)

W razie wyrządzenia szkody polegającej na zagarnięciu rzeczy ruchomych, wierzyciel może żądać odsetek od kwoty stanowiącej równowartość zagarniętych rzeczy od daty wezwania o zapłatę tej kwoty.

Wymagalność roszczenia nie jest jednak jednoznaczna z opóźnieniem dłużnika, dlatego też stan ich opóźnienia pojawia się dopiero wtedy, gdy dłużnik nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, gdy nastąpiło zagarnięcie pieniędzy. Wówczas, jak to przyjęto w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22 września 1970 r. III PZP 18/70 "wierzyciel może żądać odsetek od kwoty zagarniętej przez dłużnika od daty wyrządzenia szkody". Z istoty zagarnięcia pieniędzy wynika, że sprawca zagarnięcia wie, iż pieniądze w określonej kwocie należą do kogoś innego, a zatem jest w opóźnieniu od dnia popełnienia przestępstwa. Jest to wszakże wyjątek uzasadniony "właściwością zobowiązania", o której mowa w art. 455 k.c. Tej reguły nie sposób jednak stosować do każdej szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym. Brak ku temu dostatecznego uzasadnienia.

Jeżeli w konkretnej sprawie nastąpiło zagarnięcie rzeczy ruchomych w postaci wyrobów gotowych i maszyn szwalniczych, to przede wszystkim powodowi przysługiwało roszczenie windykacyjne (przywrócenia do stanu poprzedniego - art. 363 § 1 k.c.). Z takim żądaniem - pozasądowo - powód występował do pozwanego. Wszakże z żądaniem pieniężnym - i to w określonej wysokości - jako formą wynagrodzenia powstałej szkody, powód wystąpił dopiero poprzez wytoczenie powództwa. Wcześniej nie wzywał pozwanego do zapłaty, a w każdym razie tego nie wykazał. Trafnie zatem Sąd Apelacyjny przyjął, że dopiero doręczenie odpisu pozwu było wezwaniem o zapłatę, tak więc z tą datą należą się powodowi odsetki. 

Wyrok SN z dnia 30 marca 1998 r., III CKN 330/97

Standard: 55714 (pełna treść orzeczenia)