Zainteresowany, który może być powołany do spadku, gdyby kto inny nie był spadkobiercą

Nie można z reguły wyłączyć uprawnienia do wszczęcia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku bądź o uchylenie lub zmianę postanowienia wydanego w tym przedmiocie także ze strony osób, które byłyby dopiero powołane do spadku po danym spadkodawcy, gdyby kto inny nie był spadkobiercą. Wspomniane osoby miałyby to uprawnienie przede wszystkim wtedy, gdyby same rościły prawa do danego spadku w charakterze spadkobierców. Miałyby to uprawnienie także wtedy, gdyby nie roszcząc własnych praw do spadku, były zainteresowane, np. wobec wierzycieli spadku, w wykazaniu, że nie one, lecz kto inny jest spadkobiercą.

Fakt, że w postępowaniu o obalenie domniemania prawnego związanego z orzeczeniem stwierdzającym nabycie spadku (art. 679 § 1 k.p.c.) wnioskodawca nie jest spadkobiercą, że zatem w razie zmiany tego postanowienia nie na jego rzecz, lecz na rzecz innych osób, nastąpi stwierdzenie nabycia spadku zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym (art. 679 § 3 k.p.c.) - nie oznacza, żeby takiemu wnioskodawcy nie przysługiwała legitymacja do wszczęcia tego postępowania. Wynika to bowiem wyraźnie z brzmienia przepisu art. 679 § 2 k.p.c., wedle którego wniosek o wszczęcie postępowania, o jakim tu mowa, może złożyć każdy zainteresowany, a zatem nie tylko spadkobierca.

Sąd Najwyższy dał wyraz takiemu stanowisku w orzeczeniu z dnia 10.V.1966 r. II CR 205/66 podkreślając, że do wystąpienia z wnioskiem o wszczęcie postępowania w trybie art. 679 k.p.c. legitymowana jest także osoba pośrednio zainteresowana w wyniku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, jak np. wierzyciel spadkobiercy, któremu odmówiono prawa dziedziczenia gospodarstwa rolnego pozostałego w spadku po jego rodzicach. Nie ulega wątpliwości, że wspomniany wierzyciel jest legitymowany, chociaż nie jest spadkobiercą, do kwestionowania postanowienia o nabyciu spadku, dotyka ono bowiem jego praw (art. 510 § 1 k.p.c.), prowadząc bowiem egzekucję z wyroku zasądzającego alimenty od wspomnianego spadkobiercy, ma własny interes w tym, żeby stwierdzono nabycie spadku także na rzecz jego dłużnika.

Podobnie przedstawia się sprawa z wszczęciem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Stosownie do art. 1025 § 1 k.c. w związku z art. 669, 677 i 510 § 1 k.p.c. sąd stwierdza nabycie spadku przez spadkobierców, lecz niekoniecznie tylko na ich wniosek, bo także na wniosek osoby mającej w tym interes. Z brzmienia tych przepisów wynika też wyraźnie, że kto inny może być spadkobiercą, a kto inny wnioskodawcą o wszczęcie takiego postępowania. Warunek, że wnioskodawca musi mieć interes we wszczęciu takiego postępowania - co w rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c. oznacza, że wynik postępowania ma dotyczyć także jego praw - jest spełniony, gdy ma on interes w wywołaniu któregokolwiek ze skutków stwierdzenia tego nabycia (art. 1025 § 2 i 1027 k.c.).

Postanowienie SN z dnia 4 września 1969 r., I CR 422/69

Standard: 29992 (pełna treść orzeczenia)