Orzeczenie o wydaniu rzeczy między współwłaścicielami, współspadkobiercami (art. 624 k.p.c.)

Zarówno do wyodrębnienia geodezyjnego, jak i prawnego dotychczasowej nieruchomości dochodzi dopiero na podstawie prawomocnego postanowienia sądu przyznającego dotychczasowym współwłaścicielom części nieruchomości lub jednemu z nich jej całość (art. 624 k.p.c.). Orzeczenie to stanowi podstawę wprowadzenia do zasobu państwowego i geodezyjnego podziału dotychczasowej nieruchomości oraz wyodrębnienia geodezyjnego i prawnego wchodzących w jej skład działek. Oznacza to, że sądowe zniesienie współwłasności nieruchomości z zupełnym pominięciem planu podziału geodety, sporządzonym według zasad wskazanych w art. 621 k.p.c. sprawia, iż wykonanie takiego orzeczenia nie jest możliwe, gdyż nie wywołuje ono także żadnych skutków przewidzianych w art. 624 k.p.c.

Postanowienie SN z dnia 17 marca 2011 r., IV CSK 366/10

Standard: 58269 (pełna treść orzeczenia)

Materialnoprawną przesłanką zamieszczenia na podstawie art. 624 k.p.c. w postanowieniu o zniesieniu współwłasności, dziale spadku lub podziale majątku wspólnego małżonków orzeczenia w przedmiocie wydania części rzeczy wspólnej lub przedmiotu wchodzącego w skład majątku podlegającego podziałowi jest okoliczność, że ten ze współuprawnionych, któremu sąd przyznaje odpowiednią część rzeczy lub przedmiot dotychczas wspólny, lub prawo innego rodzaju, które uprawnia go do wystąpienia z żądaniem o wydanie, drugi zaś współwłaściciel lub współuprawniony, przeciwko któremu to żądanie jest skierowane, prawo to traci.

Inaczej mówiąc, art. 624 k.p.c. (akceptując zresztą dawne orzecznictwo - por. uchwałę całej Izby Cywilnej z 4.XII.1957 r. I CO 16/57) pozwala na realizację w postępowaniu o zniesienie współwłasności (dział spadku, podział majątku wspólnego małżonków) roszczenia windykacyjnego lub innego roszczenia o wydanie rzeczy, m.in. roszczenia o wydanie lokalu stanowiącego przedmiot spółdzielczego prawa do lokalu (art. 251 w związku z art. 222 § 1 k.c. co do spółdzielczego prawa do lokalu typu własnościowego, art. 691 w związku z art. 222 § 1 k.c. stosowany a fortiori co do takiego prawa typu lokatorskiego).

W sytuacji, gdy małżonek, któremu według oceny sądu powinno przypaść dotychczas wspólne mieszkanie objęte spółdzielczym prawem do lokalu typu lokatorskiego, nie jest członkiem spółdzielni i w związku z tym w orzeczeniu o podziale majątku wspólnego otrzymuje tylko prawo do wkładu, powyższe przesłanki nie są spełnione, gdyż małżonek ten nie nabywa w wyniku podziału majątku wspólnego takiego prawa do lokalu, które by go upoważniało do żądania wydania mieszkania lub opróżnienia go przez drugiego małżonka. Jeżeli zaś tak, to nie może on żądać usunięcia z lokalu drugiego małżonka ani w odrębnym postępowaniu, ani w sprawie o podział majątku wspólnego.

Uprawnienie takie małżonek uzyska dopiero z chwilą przyjęcia go do spółdzielni i uzyskania spółdzielczego prawa do dotychczas wspólnego lokalu. Wówczas z odpowiednim żądaniem będzie mógł wystąpić w procesie. Jest bowiem rzeczą oczywistą, że możliwość zamieszczenia w orzeczeniu o zniesieniu współwłasności (dziale spadku, podziale majątku wspólnego małżonków) orzeczenia o obowiązku wydania części lub całości rzeczy wspólnej nie wyłącza późniejszego wystąpienia z takim żądaniem w procesie, jeżeli sąd w orzeczeniu o zniesieniu współwłasności (dziale spadku, podziale majątku wspólnego małżonków) z jakiejkolwiek przyczyny o obowiązku wydania nie orzekł.

Uchwała SN z dnia 6 lipca 1977 r., III CZP 53/77

Standard: 31346 (pełna treść orzeczenia)