Uchwała z dnia 1977-07-06 sygn. III CZP 53/77

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 53/77

Uchwała z dnia 6 lipca 1977 r.

Przewodniczący: sędzia SN J. Ignatowicz (sprawozdawca). Sędziowie SN: H. Dąbrowski, F. Wesely.

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Danuty F. z udziałem Pawła F. o podział majątku dorobkowego po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Bielsku Białej postanowieniem z dnia 28 kwietnia 1977 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"1. Czy w sprawie o podział majątku wspólnego, w której jednemu z małżonków nie będącemu członkiem Spółdzielni przyznano prawo do wkładu, należy nakazać drugiemu małżonkowi, będącemu członkiem Spółdzielni - wydanie lub opuszczenie lokalu?

2. W przypadku odpowiedzi przeczącej - kiedy małżonek, któremu przyznano prawo do wkładu, może skutecznie domagać się nakazania drugiemu małżonkowi wydania lub opuszczenia lokalu?"

uchwalił:

Przyznając w sprawie o podział majątku wspólnego małżonków prawo do wkładu mieszkaniowego temu z małżonków, który nie jest członkiem spółdzielni, sąd nie orzeka o opuszczeniu dotychczas wspólnego mieszkania przez drugiego małżonka; z żądaniem takim małżonek, któremu zostało przyznane prawo do wkładu mieszkaniowego, może wystąpić w procesie z chwilą, gdy w związku z przyjęciem go do spółdzielni uzyska spółdzielcze prawo do wymienionego lokalu.

Uzasadnienie

Jak to Sąd Najwyższy wyjaśnił w tezie III Wytycznych z dnia 30 listopada 1974 r. III CZP 1/74 (OSNCP 1975, poz. 37), w wypadku gdy sąd, dokonując podziału majątku wspólnego, w skład którego wchodzi spółdzielcze prawo do lokalu typu lokatorskiego, uznaje za słuszne, aby dotychczas wspólne mieszkanie przypadło małżonkowi, który nie jest w chwili orzekania członkiem spółdzielni, małżonkowi temu przyznaje prawo do wkładu. W takim wypadku drugi małżonek prawo to traci, a małżonkowi, któremu sąd przyznał prawo do wkładu, przysługuje roszczenie o przyjęcie do spółdzielni oraz o przydzielenie wspólnego mieszkania. Natomiast w tezie IX wyjaśniono, że w razie przyznania w orzeczeniu o podziale majątku wspólnego dotychczas wspólnego mieszkania jednemu z małżonków sąd orzeka także na podstawie art. 624 k.p.c. o wydaniu lokalu temu małżonkowi lub o jego opuszczeniu przez drugiego małżonka. Na tle powyższych wyjaśnień Sąd Wojewódzki w Bielsku Białej powziął wątpliwości, czy to ostatnie orzeczenie należy zamieścić w postanowieniu o podziale majątku wspólnego także w wypadku, gdy jeden z małżonków otrzymuje - ze względu na to, że nie jest członkiem spółdzielni - tylko prawo do wkładu, i przedstawił Sądowi Najwyższemu w trybie art. 391 k.p.c. odpowiednie pytanie do rozstrzygnięcia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Materialnoprawną przesłanką zamieszczenia na podstawie art. 624 k.p.c. w postanowieniu o zniesieniu współwłasności, dziale spadku lub podziale majątku wspólnego małżonków orzeczenia w przedmiocie wydania części rzeczy wspólnej lub przedmiotu wchodzącego w skład majątku podlegającego podziałowi jest okoliczność, że ten ze współuprawnionych, któremu sąd przyznaje odpowiednią część rzeczy lub przedmiot dotychczas wspólny, lub prawo innego rodzaju, które uprawnia go do wystąpienia z żądaniem o wydanie, drugi zaś współwłaściciel lub współuprawniony, przeciwko któremu to żądanie jest skierowane, prawo to traci. Inaczej mówiąc, art. 624 k.p.c. (akceptując zresztą dawne orzecznictwo - por. uchwałę całej Izby Cywilnej z 4.XII.1957 r. I CO 16/57, OSNCP 1959, poz. 1) pozwala na realizację w postępowaniu o zniesienie współwłasności (dział spadku, podział majątku wspólnego małżonków) roszczenia windykacyjnego lub innego roszczenia o wydanie rzeczy, m.in. roszczenia o wydanie lokalu stanowiącego przedmiot spółdzielczego prawa do lokalu (art. 251 w związku z art. 222 § 1 k.c. co do spółdzielczego prawa do lokalu typu własnościowego, art. 691 w związku z art. 222 § 1 k.c. stosowany a fortiori co do takiego prawa typu lokatorskiego).

W sytuacji, gdy małżonek, któremu według oceny sądu powinno przypaść dotychczas wspólne mieszkanie objęte spółdzielczym prawem do lokalu typu lokatorskiego, nie jest członkiem spółdzielni i w związku z tym w orzeczeniu o podziale majątku wspólnego otrzymuje tylko prawo do wkładu, powyższe przesłanki nie są spełnione, gdyż małżonek ten nie nabywa w wyniku podziału majątku wspólnego takiego prawa do lokalu, które by go upoważniało do żądania wydania mieszkania lub opróżnienia go przez drugiego małżonka. Jeżeli zaś tak, to nie może on żądać usunięcia z lokalu drugiego małżonka ani w odrębnym postępowaniu, ani w sprawie o podział majątku wspólnego.

Uprawnienie takie małżonek uzyska dopiero z chwilą przyjęcia go do spółdzielni i uzyskania spółdzielczego prawa do dotychczas wspólnego lokalu. Wówczas z odpowiednim żądaniem będzie mógł wystąpić w procesie. Jest bowiem rzeczą oczywistą, że możliwość zamieszczenia w orzeczeniu o zniesieniu współwłasności (dziale spadku, podziale majątku wspólnego małżonków) orzeczenia o obowiązku wydania części lub całości rzeczy wspólnej nie wyłącza późniejszego wystąpienia z takim żądaniem w procesie, jeżeli sąd w orzeczeniu o zniesieniu współwłasności (dziale spadku, podziale majątku wspólnego małżonków) z jakiejkolwiek przyczyny o obowiązku wydania nie orzekł.

Z powyższych zasad należało na postawione pytanie udzielić odpowiedzi jak w sentencji uchwały.

OSNC 1978 r., Nr 4, poz. 59