Żądanie zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności
Żądanie zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności (art. 291 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Z całokształtu regulacji służebności wynika, że powinna ona w możliwie najmniejszym stopniu stanowić uciążliwość dla nieruchomości obciążonej (por. art. 288 i 195 § 2 k.c.). Realizacji tej zasady służy także art. 291 k.c., który dotyczy zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności gruntowej z ważnej potrzeby gospodarczej po stronie nieruchomości obciążonej, na żądanie jej właściciela. Przepis ten – przez art. 305[4] k.c. – ma także odpowiednie zastosowanie do służebności przesyłu.
Użyte w art. 291 k.c. sformułowanie „po ustanowieniu służebności” wskazuje, że przepis stosuje się wprost jedynie wówczas, gdy służebność powstała w drodze czynności prawnej lub w wyniku orzeczenia sądu, jednakże biorąc pod uwagę cel, jakiemu służy art. 291 k.c., dopuszczalne jest jego stosowanie przez analogię do służebności nabytych w drodze zasiedzenia.
Za ograniczeniem roszczenia o zmianę służebności ustanowionej przez czynność prawną do wypadków powstania ważnej potrzeby gospodarczej już po ustanowieniu służebności przemawia okoliczność, że strony – dokonując czynności – działają świadomie i biorą pod uwagę stan rzeczy, w tym potrzeby gospodarcze, istniejący w chwili ustanowienia służebności.
Uchwała SN z dnia 2 czerwca 2010 r., III CZP 36/10
Standard: 53579 (pełna treść orzeczenia)
W sprawie o zmianę służebności (art. 291 k.c.) powód nie ma obowiązku zamieszczenia w pozwie żądania tej zmiany za wynagrodzeniem.
Żądanie objęte powództwem o zmianę służebności zmierza do zmiany dotychczasowego stanu prawnego, stąd też wyrok ma tutaj charakter konstytutywny, działający ex nunc. Przy tego rodzaju powództwie powód, określając żądanie pozwu musi zatem mieć na uwadze treść art. 291 k.c., co nie oznacza jednak, że wymaganie dokładnego wskazania tego żądania odnosi się również do kwestii wynagrodzenia za ewentualną zmianę treści lub sposobu wykonywania służebności. Nie jest tak, gdyż z art. 291 k.c. należy wnioskować, że w procesie dotyczącym tego artykułu przedmiotem jest realizacja przez właściciela nieruchomości obciążonej przysługującego mu roszczenia o odpowiednią zmianę służebności. Uprawnienie do wynagrodzenia jest natomiast związane z osobą właściciela nieruchomości władnącej. Sąd, zmieniając służebność, orzeka jednak o wynagrodzeniu z urzędu, niezależnie więc od wniosku właściciela tej nieruchomości, chyba że ten zrzekł się wynagrodzenia. Co więcej, należałoby nawet przyjąć, że w wypadku nieprzyznania wynagrodzenia w sprawie o zmianę treści lub sposobu wykonywania służebności nie ma przeszkód do dochodzenia go w drodze odrębnego procesu.
Wszystko to prowadzi do wniosku, że na powodzie nie ciąży obowiązek zastrzeżenia w petitum pozwu, iż żądana przezeń zmiana służebności ma nastąpić za odpłatnością z jego strony. Tym bardziej więc nie można od niego wymagać, aby w związku z żądaniem takowej zmiany określił jednocześnie wysokość wynagrodzenia na rzecz właściciela nieruchomości władnącej. Jeżeli zaś powód zajmuje stanowisko w tym zakresie, to nie stanowi ono części składowej żądania pozwu, lecz swoisty postulat pod adresem sądu.
Wyrok SN z dnia 26 marca 1997 r., II CKN 60/97
Standard: 33345 (pełna treść orzeczenia)