Wznowienie postępowania w sprawach dotyczących uznania za zmarłego (art. 539 k.p.c.)

Naruszenie przepisów prawa materialnego dotyczących uznania za zmarłego, w tym co do oznaczenia chwili śmierci, nie uzasadnia wznowienia postępowania (por. orzeczenie SN z dnia 4 listopada 1935 r., C. III. 582/35, oraz postanowienia SN z dnia 25 sierpnia 1999 r., III CKN 708/99 i z dnia 4 kwietnia 2007 r., V CZ 25/07).

Podstawa wznowienia w postaci późniejszego wykrycia wcześniejszego postanowienia co od istoty sprawy dotyczącego tego samego stosunku prawnego (art. 403 § 2 w zw. z art. 524 § 1 k.p.c.) w sprawie o uznanie zmarłego działa jedynie w zakresie uznania za zmarłą osoby, o której orzeczono we wcześniejszym postanowieniu i w późniejszym postanowieniu objętym skargą o wznowienie. Wynika to z indywidualnego charakteru uznania za zmarłego. Nie ma na to wpływu okoliczność, że wskutek wznowienia dochodzi do oznaczenia różnych dat śmierci kilku osób wskutek odmiennej wykładni przez sądy - w sprawie prawomocnie zakończonej oraz następnie po jej częściowym wznowieniu - właściwych przepisów prawa materialnego.

Bezprzedmiotowe jest powoływanie się na art. 32 k.c. w celu wykazywania możliwości szerszego rozumienia podstawy wznowienia, która wynika z art. 403 § 2 w zw. z art. 524 § 1 k.p.c. Ewentualne działanie domniemania ustanowionego w tym przepisie nie zmienia założenia o indywidualnym charakterze uznania za zmarłego.

Postanowienie SN z dnia 28 września 2016 r., III CSK 325/15

Standard: 58095 (pełna treść orzeczenia)

Jeżeli zostanie wykazane, że osoba uznana prawomocnym postanowieniem za zmarłą żyła w chwili orzekania przez sąd, a następnie zmarła i akt zgonu został sporządzony, zainteresowany może domagać się uchylenia tego postanowienia tylko w drodze skargi o wznowienie postępowania; przepis art. 542 zdanie drugie k.p.c. nie ma w tej sytuacji zastosowania.

Jeżeli przepisy art. 539-543 k.p.c. nie przewidują trybu, w którym orzeczenie o uznaniu za zmarłego mogłoby być – w określonej sytuacji – uchylone lub zmienione, uzasadnione jest wznowienie postępowania na zasadach określonych w art. 524 k.p.c.

Postanowienie SN z dnia 26 czerwca 2002 r., III CKN 898/00

Standard: 73158 (pełna treść orzeczenia)