Względny charakter wyłączenia z art. 505 k.c. skutku umarzającego (potrącenie za zgodą wierzyciela)

Przepis art. 505 k.c. należy rozumieć tak, że wymienione w tym przepisie wierzytelności nie mogą być umorzone wbrew woli wierzyciela.

Nie wydaje się jednak, żeby wyłączenie w art. 505 k.c. skutku umarzającego potrącenie było bezwzględne. Wyłączenie to nastąpiło dla ochrony osób, którym przysługują rodzajowo w tym przepisie wymienione wierzytelności. Ochrona cywilnoprawna z reguły nie następuje wbrew woli osoby chronionej. Dlatego też wolno sądzić, że rezygnacja tej osoby z ochrony, czyli jej zgoda na potrącenie, dopuszcza skutek umarzający oświadczenie jej dłużnika.

Zważyć też należy, że k.c. nie wyłącza umownego potrącenia, co usprawiedliwia wniosek o dopuszczalności takiego potrącenia w granicach swobody zawierania umów. Skoro zaś przy umownym potrąceniu może być umorzona każda wierzytelność, to dojść należy do konkluzji, że także przy zwykłym, jednostronnym potrąceniu - mimo kategorycznego sformułowania przepisu ("nie mogą być umorzone") - mogą być umorzone wierzytelności wymienione w art. 505 k.c., gdy zgadza się na to wierzyciel. Przepis więc art. 505 k.c. należy rozumieć tak, jak dosłownie stanowił art. 259 k.z., a mianowicie, że wymienione w nim wierzytelności nie mogą być umorzone wbrew woli wierzyciela.

Wyrok SN z dnia 21 grudnia 1967 r., I CR 481/67

Standard: 29746 (pełna treść orzeczenia)