Kryteria oceny działania z korzyścią dla osoby zainteresowanej
Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia; negotiorum gestio (art. 752 k.c.)
Prowadzący cudzą sprawę bez zlecenia powinien mieć na uwadze korzyść osoby zainteresowanej, przy czym ocena pojęcia korzyści wymaga jednoczesnego uwzględnienia aspektów subiektywnych i obiektywnych. Zatem prowadzący cudzą sprawę bez zlecenia powinien mieć na względzie i to, czy w danych okolicznościach wystąpi taka korzyść, jaka zazwyczaj pojawia się na tle podobnego kontekstu społecznego, prawnego i ekonomicznego.
Oceniając działanie z korzyścią dla osoby zainteresowanej należy więc uwzględnić obiektywne warunki działania prowadzącego cudzą sprawę. Może on bowiem działać z korzyścią dla osoby zainteresowanej tylko o tyle, o ile pozwalają mu na to zewnętrzne okoliczności towarzyszące prowadzeniu sprawy. Z kolei przy ocenie działania z prawdopodobną wolą osoby zainteresowanej trzeba brać pod uwagę, że prowadzący sprawę bez zlecenia często nie zna osoby zainteresowanej, nie ma możliwości nawiązania z nią kontaktu i poznania jej woli. Prowadzący cudzą sprawę powinien dociekać w takiej sytuacji, jak zachowałaby się w danych okolicznościach osoba, której sprawę prowadzi, z tym, że podmiot ten winien uwzględnić osobiste przymioty tej osoby, jej przygotowanie zawodowe, zakres jej oczekiwań oraz położenie majątkowe. Chodzi więc o zachowanie odpowiedniej korelacji między elementami obiektywnymi i subiektywnymi.
Również prawidłowa ocena staranności osoby prowadzącej cudzą sprawę bez zlecenia wymaga uwzględnienia owych elementów subiektywnych i obiektywnych. Staranność nie może być bowiem oceniana w oderwaniu od zewnętrznych okoliczności fatycznych i prawnych, w których dana osoba prowadzi cudzą sprawę bez zlecenia.
Ponadto prowadzący cudzą sprawę powinien w miarę możliwości zawiadomić osobę, której sprawę prowadzi, złożyć rachunek ze swoich czynności i wydać wszystko, co przy prowadzeniu cudzej sprawy uzyskał.
Wyrok SA w Łodzi z dnia 15 czerwca 2018 r., I ACa 1298/17
Standard: 29598 (pełna treść orzeczenia)
Art. 752 k.c. nie stwarza podstaw do traktowania korzyści wyłącznie w kategorii zysku, lecz nakazuje rozważyć sytuację osoby zastępowanej z punktu widzenia szeroko pojętego jej interesu wyrażającego się nie tylko w kategoriach majątkowych. Z uwagi na rozliczne uwarunkowania społeczno-gospodarcze, na które właściciel niekiedy nie ma wpływu, może się okazać, że dochody z nieruchomości są niższe aniżeli niezbędne koszty, niezależnie od sposobu zarządzania.
Prowadzący bez zlecenia zarząd nieruchomością, który w takiej sytuacji koszty wydatkowuje, może okazać się działającym z korzyścią dla zastępowanego właściciela jeśli wykaże, iż wydatki były niezbędne w świetle obowiązków ciążących na właścicielu bez względu na jego wolę, którym właściciel sprawujący osobiście zarząd nieruchomością także byłby zmuszony się poddać. Takie działanie zarządcy nie mogłoby być traktowane inaczej jak tylko „z korzyścią osoby, której sprawy prowadzi” w rozumieniu art. 752 k.c.
Wyrok SN z dnia 17 marca 2004 r., II CK 71/03
Standard: 64760 (pełna treść orzeczenia)