Badanie czynności prawnej pod względem jej skuteczności materialnej

W przypadku, gdy skutek czynności prawnej stanowiącej podstawę wpisu w księdze wieczystej jest uzależniony od warunku zawieszającego, zainteresowany, wnosząc o dokonanie wpisu, ma obowiązek wykazać, że warunek ten ziścił się.

W takiej sytuacji zgodnie z art. 89 k.c. skutki czynności prawnej powstają dopiero po zajściu zdarzenia przyszłego i niepewnego. Wcześniej czynność prawna, czyli w okolicznościach sprawy cesja wierzytelności, nie wywołuje skutków i nie prowadzi do przejścia wierzytelności, a zatem i zabezpieczającej jej hipoteki, na nabywcę wierzytelności. Ziszczenie warunku powinno zostać w postępowaniu wieczystoksięgowym wykazane przez wnioskodawcę w odpowiedniej formie stosownie do art. 31 u.k.w.h.

Postanowienie SN z dnia 28 marca 2024 r., II CSKP 2291/22

Standard: 83439 (pełna treść orzeczenia)

Skoro podstawę wnioskowanego wpisu miała stanowić umowa przeniesienia zorganizowanej części przedsiębiorstwa, w skład którego wchodzą prawa użytkowania wieczystego gruntu i prawa własności posadowionego na niej budynku oraz prawa własności nieruchomości, to badanie skuteczności materialnoprawnej tej czynności mieściło się w ramach kompetencji sądu wieczystoksięgowego.

Postanowienie SN z dnia 26 października 2023 r., II CSKP 2128/22

Standard: 76483 (pełna treść orzeczenia)

W postępowaniu wieczysto-księgowym, kontroli sądu podlega również skuteczność materialno-prawna czynności prawnej, która stanowi podstawę wpisu.

Księgi wieczyste są publicznym rejestrem praw dotyczących nieruchomości i dlatego ich funkcje muszą być rozpatrywane z punktu widzenia interesu publicznego, a jest nim zasada bezpieczeństwa obrotu prawnego. Istnienie możliwości usunięcia niezgodności stanu ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym w drodze powództwa przewidzianego w art. 10 u.k.w.h. nie powinno jednak wyłączać obowiązku sądu zapobiegania dokonywaniu wpisów niezgodnych z rzeczywistym stanem prawnym, zwłaszcza gdy sąd ma stosowną wiedzę odnośnie do przeszkód wykluczających wnioskowany wpis. Oznacza to, że stan prawny ujawniony w księdze wieczystej powinien być stanem pewnym, wynikającym ze zdarzeń lub czynności prawnych, które nie budzą wątpliwości (zob. postanowienie SN z dnia 12 grudnia 2007 r., V CSK 295/07).

Nie znajduje uzasadnienia ograniczenie roli sądu w postępowaniu o wpis w księdze wieczystej do organu rejestrowego (por. postanowienie SN z dnia 23 listopada 2011 r., IV CSK 123/11).

Wyrok SN z dnia 10 lipca 2020 r., II CSK 568/18

Standard: 63828 (pełna treść orzeczenia)