Pojęcie osoby trzeciej w rozumieniu art. 8[1] ust. 1 u.s.m.
Uprawnienie członka spółdzielni do żądania udostępnienia kopii dokumentów związanych z działalnością spółdzielni (art. 8[1] u.s.m.)
Członek spółdzielni mieszkaniowej, będący jej pracownikiem, jest osobą trzecią w rozumieniu art. 8[1] ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (jedn. tekst Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 ze zm.).
Punktem wyjścia do ustalenia treści pojęcia „osoby trzeciej”, użytego w art. 81 ust. 1 u.s.m., musi być stwierdzenie, że prawo spółdzielcze jest jedną z gałęzi szeroko rozumianego prawa cywilnego. Uzasadnia to odwołanie się do znaczenia tego określenia, używanego zwłaszcza często w kodeksie cywilnym (por. przykładowo art. 59, art. 63, art. 83 § 2. art. 261, czy art. 391 k.c.). W dużej mierze na pojęciu „osoby trzeciej” opierają się całe konstrukcje cywilistyczne takich instytucji jak prawo pierwokupu (art. 599 – art. 600 k.c.), czy akcja pauliańska (art. 527 – art. 534 k.c.).
Analiza tych przepisów prowadzi do wniosku, że - mówiąc najogólniej - przez użyte w nich sformułowanie „osoba trzecia” należy rozumieć kogoś, kto pozostaje poza stosunkiem prawnym łączącym strony, najczęściej stosunkiem umownym.
Taka treść tego pojęcia odpowiada definicji słownikowej, zgodnie z którą osoba trzecia to „osoba postronna, niezainteresowana bezpośrednio w czymś, inna, obca” (por. Wielki Słownik Języka Polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego t. IX, wyd. 1967 r.). Definicję tę uwzględniono wprost w treści art. 471 k.r.io., w którym użyto określenia „innych osób” jako synonimu osób trzecich. Warto dodać, że wyłączna wina osób trzecich, a więc postronnych, w wyrządzeniu szkody jest okolicznością egzoneracyjną przy odpowiedzialności z ryzyka (por. art. 433, art. 435 i art. 436 § 1 k.c.).
Ponieważ w prawie spółdzielczym zasadniczym stosunkiem prawnym jest stosunek członkostwa, należy przyjąć - idąc przedstawionym tu tropem rozumienia cywilistycznego, że osoba trzecia, o której mowa w art. 8[1] ust. 1 u.s.m., to osoba pozostająca poza stosunkiem członkostwa łączącego członka ze spółdzielnią.
Oznacza to, że przez umowy zawierane przez spółdzielnię mieszkaniową z osobami trzecimi należy rozumieć wszystkie umowy, których przedmiot pozostaje poza zakresem korporacyjnego stosunku członkostwa w niej. Stosunek członkostwa jest bowiem tym podstawowym wyznacznikiem, który określa treść i zakres uprawnień i obowiązków członka w stosunku do każdej struktury organizacyjnej, w tym także w spółdzielni.
Z uwagi na ten priorytet członkostwa, inne powiązania umowne członka ze spółdzielnią mieszkaniową, pozostające poza stosunkiem członkostwa, należy postrzegać jako powiązania „postronne, inne, obce” i traktować jako zawierane z nią przez osoby trzecie.
Uchwała SN z dnia 13 sierpnia 2013 r., III CZP 21/13
Standard: 27950 (pełna treść orzeczenia)