Niedopuszczalność wniosku w trybie art. 355 k.p.k. wobec sprawcy odpowiadającego w warunkach art. 10 § 4 k.k.

Ze względu na treść art. 335 § 1 k.p.k., z której wynika, że wniosek prokuratora o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia rozprawy może dotyczyć orzeczenia wyłącznie kary lub środka karnego, w tym trybie nie jest dopuszczalne wnioskowanie o zastosowanie środka wychowawczego, leczniczego albo poprawczego wobec sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18, jeżeli zachodzą warunki określone w art. 10 § 4 k.k. W związku z tym, a także koniecznością przeprowadzenia dowodów dla sprawdzenia, czy wspomniane warunki w konkretnym wypadku zachodzą, sprawa takiego oskarżonego powinna być zawsze rozpoznawana na zasadach ogólnych (art. 343 § 7 k.p.k.), czyli na rozprawie.

Ograniczenia w stosowaniu art. 335 § 1 k.p.k. spowodowane są - jak ma to miejsce w rozpoznawanej sprawie - osobą oskarżonego, a konkretnie sprawcą występku, który dopuścił się go po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18. Odnośnie do takiego sprawcy ustawodawca preferuje stosowanie zamiast kary środków wychowawczych, leczniczych albo poprawczych przewidzianych dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają. Stając zatem przed alternatywą: kara - środki wychowawcze, lecznicze czy poprawcze, karę należy rozumieć jako ultima ratio, bowiem o wyborze jednej z tych możliwości decyduje dobro młodocianego, rozumiane jako uzyskanie, bez skazania, korzystnych zmian w jego osobowości, zachowaniu i stosunku do norm prawnych.

Celem, do którego należy zmierzać, nie jest też spełnianie przez karę wymogów ogólnoprewencyjnych, a potrzeby resocjalizacyjne młodocianego. O takim celu świadczy również i to, że nawet takie okoliczności, jak znaczny stopień społecznej szkodliwości czynu czy nagminność niektórych występków, z uwagi na wskazane wyżej priorytety, nie powinny być przeszkodą do stosowania środków przewidzianych dla nieletnich (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 1979 r., V KRN 279/79).

Niezbędnym warunkiem do rozważenia zastosowania art. 10 § 4 k.k. jest zebranie możliwie pełnych informacji o młodocianym, w szczególności dotyczących jego stopnia rozwoju, właściwości i warunków osobistych, ale również stanu zdrowia i ewentualnych uzależnień. Rzetelne wykonanie tych czynności jest niewątpliwie pracochłonne i wymaga czasu.

Wnioskowanie o zastosowanie jednego ze środków przewidzianych dla nieletnich w trybie art. 335 § 1 k.p.k., a więc na posiedzeniu, nie jest możliwe z przyczyny zasadniczej. Z treści art. 335 § 1 k.p.k. wynika, że wniosek o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia rozprawy może dotyczyć wyłącznie orzeczenia kary lub środka karnego, tym samym nie jest dopuszczalne wnioskowanie o zastosowanie środków: wychowawczego, leczniczego albo poprawczego wobec sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18.

Wydaje się, że również wówczas, gdyby nie zamierzano stosować środków wymienionych w art. 10 § 4 k.k., to i tak sprawa powinna być rozpoznana na rozprawie, bowiem postępowanie przygotowawcze, z uwagi na potrzebę zebrania licznych dowodów, musi być prowadzone w "w trybie zwyczajnym".

W tej sytuacji kierowanie sprawy na posiedzenie byłoby zabiegiem mało racjonalnym i sprzecznym z ideą, która przyświecała ustawodawcy wprowadzającego do Kodeksu postępowania karnego instytucję przewidzianą w art. 335 k.p.k.

Wyrok SN z dnia 30 września 2008 r., WK 22/08

Standard: 27421 (pełna treść orzeczenia)