Udział rodziców w charakterze strony w sprawie nieletniego odpowiadającego w trybie art. 10 § 2 k.k.
Wiek odpowiedzialności karnej, odpowiedzialnośc karna nieletnich (art. 10 k.k.)
Postępowanie karne wobec sprawcy odpowiadającego w trybie art. 10 § 2 k.k., jeżeli wszczęto je przed ukończeniem przez oskarżonego 18 roku życia, toczy się zgodnie z przepisami kodeksu postępowania karnego, ale z modyfikacjami unormowanymi przepisem art. 18 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178, z późn. zm.).
Akta sprawy nie wskazują, aby rodzicom oskarżonym umożliwiono występowanie w charakterze stron w procesie prowadzonym przed Sądem Okręgowym. Zważywszy jednak na fakt, że uprawnienie do występowania rodziców w charakterze strony w takim postępowaniu jest pochodną władzy rodzicielskiej, co akcentuje się w doktrynie wskazując, że stroną nie mogą być rodzice pozbawieni lub z ograniczeniem władzy rodzicielskiej, a władza rodzicielska ustaje z chwilą osiągnięcia przez dziecko pełnoletności (art. 92 k.r.o.), trzeba stwierdzić, że uprawnienie do udziału w procesie karnym w charakterze strony przysługujące rodzicom w oparciu o przepis art. 18 § 2 pkt 1c) u.p.n. wygasa z chwilą ukończenia przez oskarżonego 18 roku życia. W takiej sytuacji udział rodziców oskarżonych w postępowaniu przed sądem odwoławczym był zbędny, a nadto nie było już celowe uchylanie zaskarżonego wyroku i przekazywanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania celem umożliwienia rodzicom występowania w charakterze stron, skoro oskarżone osiągnęły już pełnoletność.
Nie występowanie przez rodziców w charakterze stron przed sądem I instancji mogło wpłynąć na nadmiernie jednostronne ocenianie osób oskarżonych przez sąd orzekający, co dodatkowo przemawia za zasadnością złagodzenia przez sąd odwoławczy kar wymierzonych w zaskarżonym wyroku.
Wyrok SA w Katowicach z dnia 13 stycznia 2011 r., II AKa 443/10
Standard: 27419 (pełna treść orzeczenia)
Zgodnie z treścią art. 18 § 2 pkt 1 lit. c ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, realizującego zasady postępowania wobec dziecka to jest osoby poniżej 18 lat, przewidziane w art. 40 ust. 2 lit. b pkt III Konwencji o prawach dziecka przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych z dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526), sąd właściwy według przepisów Kodeksu postępowania karnego rozpoznaje, na podstawie tych przepisów, sprawę nieletniego, jeżeli zachodzą podstawy do orzeczenia wobec niego kary na podstawie art. 10 § 2 k.k., jednakże w takiej sprawie, w sytuacji gdy postępowanie wszczęto przed ukończeniem przez nieletniego lat 18, rodzice mają prawa strony. O uprawnieniu tym sąd powinien poinformować rodziców nieletniego oskarżonego, stwarzając jednocześnie warunki dla skorzystanie przez nich z przysługujących im uprawnień.
Podstawowym obowiązkiem sądu w tym zakresie jest zawiadomienie o terminie rozprawy, w trakcie której strony mogłyby zajmować określone stanowiska procesowe i przedstawiać swoje racje.
Wyrok SN z dnia 14 grudnia 2007 r., IV KK 285/07
Standard: 27422 (pełna treść orzeczenia)