Wyrok z dnia 2007-12-14 sygn. IV KK 285/07

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV KK 285/07

W Y R O K

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 grudnia 2007 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Józef Skwierawski (przewodniczący)

                              SSN Marek Pietruszyński (sprawozdawca)

                              SSA del. do SN Zbigniew Puszkarski

                              Protokolant Dorota Iwanowska

przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Krzysztofa Parchimowicza

w sprawie P. S.

skazanego z art. 197 § 3 k.k. i innych

po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie

w dniu 14 grudnia 2007 r.,

kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego

od wyroku Sądu Apelacyjnego w (…)

z dnia 22 lutego 2007 r., sygn. akt II AKa (…)

utrzymującego w mocy wyrok Sądu Okręgowego w T.

z dnia 8 listopada 2006 r., sygn. akt II K (…)

1. uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej P. S. i sprawę w tym zakresie przekazuje Sądowi Apelacyjnemu w (…) do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym,
2. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. I. P. (Kancelaria Adwokacka w D.) – obrońcy z urzędu skazanego P. S., kwotę 732,00 zł (siedemset trzydzieści dwa złote), w tym 22% podatku VAT za sporządzenie i wniesienie kasacji.

U Z A S A D N I E N I E

Wyrokiem Sądu Okręgowego w T. z dnia 8 listopada 2006 r., sygn. akt II K (…) M. T. i P. S. zostali uznani za winnych tego, że w dniu 17 marca 2006 r. działając wspólnie i w porozumieniu w pomieszczeniu Inkubatora Przedsiębiorczości w Szczucinie woj. małopolskie, używając niebezpiecznego narzędzia w postaci twardego, ostrego, ostrokończystego przedmiotu dokonali pobicia K. B., w wyniku którego pokrzywdzona, na skutek kilkakrotnych uderzeń głową o ścianę, uderzeń pięściami po głowie, twarzy i w okolice klatki piersiowej oraz zadania ran ciętych doznała stłuczenia głowy oraz otarć naskórka powłok skórnych głowy, lewego policzka, lewego przedramienia i obu rąk, które to obrażenia stanowią naruszenie czynności narządów ciała na okres trwający nie dłużej niż 7 dni, działając tym samym w celu zmuszenia K. B. do odstąpienia od składania zeznań w charakterze świadka w sprawie kradzieży telefonu komórkowego zaistniałego w dniu 15 marca 2006 r. w Szczucinie na jej szkodę, a następnie działając wspólnie i w porozumieniu, po uprzednim zastosowaniu przemocy w opisany sposób, jak również polegającej na przytrzymywaniu K. B. przez nieletniego P. S., przez dotykanie rękoma piersi oraz innych intymnych części ciała pokrzywdzonej doprowadzili ją do poddania się innej czynności seksualnej oraz do obcowania płciowego pokrzywdzonej z M. T., powodując u niej zaburzenia psychiczne o obrazie klinicznym zespołu stresu pourazowego z silną komponentą lękowo-depresyjną, stanowiące ciężką chorobę długotrwałą, tj. popełnienia przestępstwa określonego w art. 159 k.k. i art. 157 § 2 k.k., art. 245 k.k., art. 197 § 3 k.k. i art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to M. T. został skazany na karę 9 lat pozbawienia wolności, a P. S. na karę 5 lat pozbawienia wolności.

Od tego wyroku apelację wniósł obrońca oskarżonego P. S..

Sąd Apelacyjny w (…) wyrokiem z dnia 22 lutego 2007 r., sygn. akt II AKa (…) utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.

Z wyrokiem tym nie zgodził się obrońca skazanego P. S. i we wniesionej kasacji, skierowanej do całego rozstrzygnięcia, zarzucił mu rażące naruszenie prawa procesowego, mogące mieć wpływ na treść orzeczenia, a to art. 450 § 3 k.p.k. i art. 117 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 18 § 2 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich przez brak zawiadomienia o terminie rozprawy odwoławczej strony postępowania – rodziców skazanego nieletniego P. S., art. 457 § 2 k.p.k. przez brak ustosunkowania się w uzasadnieniu sądu odwoławczego do wszystkich zarzutów zawartych w skardze apelacyjnej.

W konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej skazanego P. S. oraz utrzymanego nim w mocy wyroku Sądu Okręgowego w T. w tej samej części i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. 

Sąd Najwyższy zważył, co następuje. 

Na wstępie rozważań, poza zarzutami kasacji, należało rozstrzygnąć, czy prowadzenie w tej sprawie postępowania przygotowawczego przeciwko nieletniemu, który dopuścił się również czynu wymienionego w art. 10 § 2 k.k., przez prokuratora, a nie przez sąd rodzinny po myśli art. 18 § 2 ust. 1 lit. „a” ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich, skutkowało nabycie przez prokuratora prawa do skargi (por. wyrok SA w Białymstoku z 6 czerwca 2002 r., II AKa 117/02, OSAB 2002/2-3/19). Analizując to zagadnienie podnieść należało, że w początkowej fazie postępowania przygotowawczego nieletniemu P. S. zarzucono popełnienie, wspólnie z dorosłym, czynu ( pobicia w celu wywarcia wpływu na świadka) - kwalifikowanego na podstawie innych przepisów, niż wymienione w art. 10 § 2 k.k. (k. 63 a odwrót). Zatem, w tym przypadku prokurator był władny samodzielnie podjąć decyzję co do łącznego prowadzenia sprawy nieletniego wespół z dorosłym. Za taką interpretacją przemawia treść art. 16§2 zd. 1 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (por. P. Górecki, S. Stachowiak. Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich. Komentarz, Oficyna 2007, wyd. IV, s. 67). Pod koniec prowadzonego postępowania przygotowawczego, prokurator zmodyfikował pierwotny zarzut postawiony nieletniemu i uznając, że nieletni działając wspólnie z dorosłym doprowadził nadto pokrzywdzoną do poddania się innej czynności seksualnej oraz do obcowania płciowego, zakwalifikował jego czyn kumulatywnie również z art. 197 § 3 k.k., a więc przepisu wymienionego w dyspozycji art. 10 § 2 k.k. Po dokonanej modyfikacji prokurator zamknął śledztwo w tej sprawie i skierował do sądu akt oskarżenia przeciwko nieletniemu o czyn popełniony wspólnie z dorosłym. Takie postępowanie prokuratora należało zaakceptować, ze skutkiem w postaci nabycia przez niego prawa do skargi, uzasadnionego istniejącą w tej sprawie jednością czynu (pobicia w celu wywarcia wpływu na świadka oraz zgwałcenia).

Przechodząc do rozpoznania pierwszego zarzutu kasacji, wskazać należało, że słusznie skarżący wskazał, iż zgodnie z treścią art. 18 § 2 pkt 1 lit. „c” ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, realizującego zasady postępowania wobec dziecka tj. osoby poniżej 18lat, przewidziane w art. 40 ust. 2 lit. „b” pkt III Konwencji o prawach dziecka przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych z dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991 Nr 120, poz. 526), sąd właściwy według przepisów kodeksu postępowania karnego rozpoznaje, na podstawie tych przepisów, sprawę nieletniego, jeżeli zachodzą podstawy do orzeczenia wobec niego kary na podstawie art. 10 § 2 k.k., jednakże w takiej sprawie, w sytuacji gdy postępowanie wszczęto przed ukończeniem przez nieletniego lat 18, rodzice mają prawa strony. O uprawnieniu tym sąd powinien poinformować rodziców nieletniego oskarżonego, stwarzając jednocześnie warunki dla skorzystanie przez nich z przysługujących im uprawnień. Podstawowym obowiązkiem sądu w tym zakresie jest zawiadomienie o terminie rozprawy, w trakcie której strony mogłyby zajmować określone stanowiska procesowe i przedstawiać swoje racje.

W tej sprawie sąd odwoławczy powinnościom tym nie sprostał. Dopuścił się rażącego naruszenia przepisów procesowych wskazanych przez skarżącego, co mogło mieć istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia. Zważyć w tym miejscu należało, że choć analiza przebiegu postępowania przygotowawczego oraz jurysdykcyjnego nie wskazuje na to, aby rodzice oskarżonego mogli składać wnioski dowodowe odnoszące się do okoliczności istotnych dla ustaleń faktycznych sprawy, to jednak ich udział w postępowaniu przed sądem odwoławczym, byłby z pewnością ważnym elementem tego postępowania, gdyż stosownie do treści art. 60 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, jak i wskazanego zakresu zaskarżenia, mogliby przedstawiać własne oceny i wnioski, zwłaszcza w zakresie okoliczności mających wpływ na wymiar kary orzeczonej przez Sąd pierwszej instancji.

Kierując się już tylko tymi względami należało uchylić orzeczenia Sądu drugiej instancji i sprawę przekazać temu sądowi do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym. W tej sytuacji czynienie rozważań co do drugiego zarzutu kasacji było bezprzedmiotowe.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd powinien wszechstronnie zanalizować wszystkie zarzuty podniesione w skardze apelacyjnej, bacząc aby uprawnienia rodziców oskarżonego, przysługujące im w tym postępowaniu, nie doznały żadnego uszczerbku.

Rozstrzygnięcie o kosztach obrony z urzędu znajduje podstawę w przepisach rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348). 

Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak na wstępie.