Wpis praw warunkowych (art. 16 ust. 2 pkt 2 u.k.w.h.)

Kwestia dopuszczalności ujawnienia w księdze wieczystej warunkowego prawa dzierżawy była przedmiotem rozważań w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W postanowieniu z dnia 16 stycznia 2009 r., III CSK 233/08 Sąd Najwyższy uznał, że warunkowe prawo dzierżawy może być ujawnione w księdze wieczystej na podstawie ar 16 ust. 2 pkt 1 u.k.w.h.

Zdaniem Sądu Najwyższego nie jest przekonywający argument, że prawa warunkowe mogą być ujawnione w księdze wieczystej tylko wtedy, gdy ustawa to wyraźnie przewiduje, jak w wypadku roszczenia o przeniesienie własności nieruchomości lub użytkowania wieczystego albo o ustanowieniu ograniczonego prawa rzeczowego (art. 16 ust. w pkt 2 u.k.w.h.). Argument ten wynika z wykładni a contrario, która może mieć znaczenie tylko wtedy, gdy za jej przyjęciem przemawiają - co nie ma miejsca w sprawie - argumenty wynikające z wykładni celowościowej (funkcjonalnej).

Sąd Najwyższy podkreślił, że księga wieczysta powinna w pełni ujawniać aktualny stan prawny nieruchomości, a więc również obciążające ją warunkowe prawo dzierżawy.

Postanowienie SN z dnia 24 września 2010 r., IV CSK 94/10

Standard: 36731 (pełna treść orzeczenia)

Nie jest przekonywający argument, że prawa warunkowe mogą być ujawnione tylko wtedy, gdy ustawa to wyraźnie przewiduje, jak w wypadku roszczenia o przeniesienie własności nieruchomości lub użytkowania wieczystego albo o ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego (art. 16 ust. 2 pkt 2 k.w.h.). Argument ten wynika z wykładni a contrario, która może mieć znaczenie tylko wtedy, gdy za jej przyjęciem przemawiają argumenty wynikające z wykładni celowościowej (funkcjonalnej). W niniejszej sprawie nie można jednak wskazać takich argumentów. 

Co więcej, księga wieczysta powinna w pełni ujawniać aktualny stan prawny nieruchomości, a więc również obciążające ją warunkowe prawo dzierżawy. 

Za przedstawioną wykładnią przemawia odpowiednio orzecznictwo Sądu Najwyższego dotyczące dopuszczalności wpisywania do ksiąg wieczystych innych niż dzierżawa (najem) praw osobistych, w rozumieniu ustawy o księgach wieczystych i hipotece, będących prawami obligacyjnymi (wierzytelnościami) w rozumieniu kodeksu cywilnego.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 października 2002 r., IV CKN 1673/00 stwierdził, że przepisy kodeksu cywilnego, dotyczące zmiany wierzyciela (art. 509 i n.), nie wyłączają z obrotu wierzytelności warunkowych, a inne przepisy prawa cywilnego wprost je potwierdzają (art. 16 ust. 2 pkt 2 k.w.h.).

Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2005 r., V CK 776/04, przewidziane w art. 532 k.c. prawo wierzyciela do dochodzenia zaspokojenia z nieruchomości, może być ujawnione w księdze wieczystej. Według wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 r., I CK 28/05 roszczenie o przeniesienie własności wynikające z umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości podlega ujawnieniu w księdze wieczystej. 

Postanowienie SN z dnia 16 stycznia 2009 r., III CSK 233/08

Standard: 33553