Właściwość rzeczowa w sprawach o naruszenie dóbr osobistych (art. 17 pkt 1 k.p.c.)

Osobie, której dobro osobiste zostało bezprawnie naruszone, przysługują żądania o charakterze niemajątkowym (art. 24 § 1 k.c.) i żądania typu majątkowego (art. 24 § 2, art. 445 i art. 448 k.c.). Może z nimi wystąpić w odrębnych procesach według właściwości rzeczowej dla każdego z tych żądań. Może też oba typy żądań zgłosić łącznie w jednym procesie. W tym ostatnim tylko wypadku również żądanie z art. 448 k.c. podlega z mocy art. 17 pkt 1 k.p.c. rozpoznaniu przez sąd okręgowy.

Podobnie ma się rzecz, jeżeli łącznie z powództwem o ochronę dobra osobistego wystąpiono z żądaniem zasądzenia odszkodowania na podstawie art. 415 i nast. k.c.

Roszczenie z art. 448 k.c. może być dochodzone także w odrębnym procesie przed sądem właściwym rzeczowo ze względu na wartość tego roszczenia.

Przepis art. 17 pkt 1 k.p.c. daje jedynie możliwość, a nie stwarza obowiązku, dochodzenia tego roszczenia „łącznie” z prawami niemajątkowymi przed sądem okręgowym.

Wyrok SN z dnia 18 marca 2015 r., I PK 191/14

Standard: 27207 (pełna treść orzeczenia)

Kwestią właściwości sądu do rozpoznania w pierwszej instancji roszczenia majątkowego, wynikającego z naruszenia dóbr osobistych, zajmował się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 25 października 2006 r. I PZP 3/2006, stwierdzając w niej, że właściwość tę określa się na podstawie art. 17 pkt 4 k.p.c. W obszernym uzasadnieniu tego orzeczenia odwołał się m. in. do argumentacji Sądu Najwyższego zawartej w uchwale siedmiu sędziów z dnia 26 czerwca 1985 r., III CZP 27/85, mającej moc zasady prawnej, w której zaprezentowano podobne stanowisko prawne.

Naruszenie dobra osobistego może uzasadniać wystąpienie z roszczeniami zarówno o charakterze majątkowym, jak i niemajątkowym. Jeśli poszkodowany występuje z roszczeniem o charakterze niemajątkowym bądź – jednocześnie - z niemajątkowym i majątkowym, to sprawa należy do właściwości rzeczowej sądu okręgowego na podstawie art. 17 pkt 1 k.p.c. Jeżeli jednak poszkodowany domaga się wyłącznie ochrony o charakterze majątkowym, np. występuje jedynie z roszczeniem o zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, wówczas właściwość rzeczową sądu okręgowego uzasadnia jedynie art. 17 pkt 4 k.p.c.

Wyrok SN z dnia 18 kwietnia 2008 r., II CSK 636/07

Standard: 43377 (pełna treść orzeczenia)