Zbieg wykroczeń (art. 9 k.w.)

Jeżeli jednocześnie orzeka się o ukaraniu za dwa lub więcej wykroczeń, wymierza się łącznie karę w granicach zagrożenia określonych w przepisie przewidującym najsurowszą karę, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu środków karnych na podstawie innych naruszonych przepisów.

W przypadku zatem jednoczesnego orzekania za dwa lub więcej wykroczeń, wymierzona za nie łącznie jedna kara musi mieścić się w granicach zagrożenia określonych w przepisie przewidującym najsurowszą karę. Redakcja powołanego przepisu nie budzi wątpliwości interpretacyjnych i wyraźnie nakazuje zastosowanie autonomicznego sposobu wymierzania kary w przypadku realnego zbiegu wykroczeń, wynikającego z jego treści (por: wyroki SN: z dnia 4 marca 2015 r., IV KK 23/15; z dnia 30 kwietnia 2008 r., V KK 125/08; z dnia 20 sierpnia 2014 r., II KK 212/14).

Wyrok SN z dnia 22 lutego 2023 r., IV KK 566/22

Standard: 74314 (pełna treść orzeczenia)

W doktrynie na tle art. 9 § 1 k.w. ("Jeżeli czyn wyczerpuje znamiona wykroczeń określonych w dwóch lub więcej przepisach ustawy, stosuje się przepis przewidujący najsurowszą karę (...)") trafnie wskazuje się, że polskiemu prawu obce jest pojęcie "idealnego zbiegu wykroczeń, które polega na uznaniu, że sprawca dopuszcza się tylu wykroczeń, ile przepisów naruszył swoim czynem".

Jeśli w odrębnych postępowaniach doszło do ukarania za tożsamy czyn (idem) mający status wykroczenia, zachodzi stan o jakim traktuje art. 5 § 1 pkt 8 k.p.s.w., skutkujący bezwzględną przyczyną odwoławczą w postaci powagi rzeczy osądzonej (art. 104 § 1 pkt 7 k.p.s.w.). Jeśli zaś doszło do uprawomocnienia się orzeczeń zapadłych w odrębnych postępowaniach prowadzonych, co do tej samej osoby o ten sam czyn będący wykroczeniem, przywrócenie stanu zgodnego z prawem możliwe jest poprzez wniesienie nadzwyczajnego środka zaskarżenia, w wyniku którego powinno dojść do wzruszenia orzeczenia zapadłego później (tak SN w postanowieniu z 26 września 2002 r., I KZP 22/02).

Powyższe stanowisko Sądu Najwyższego słusznie spotkało się z pełną aprobatą w piśmiennictwie prawniczym, w którym wskazano, że "art. 9 k.w. pośrednio wyraża zasadę, że jeden czyn może stanowić tylko jedno wykroczenie (...); ukaranie sprawcy wykroczenia za dwa wykroczenia w wypadku, gdy ten sam czyn wyczerpywał znamiona zawarte w dwóch przepisach powoduje, że postępowanie później prawomocnie zakończone dotknięte jest wadą w postaci rei iudicatae".

Tak więc relacje między osądzonymi w odrębnych postępowaniach wykroczeniami tej samej osoby, w sytuacji stwierdzenia stanu idem, są całkowicie jasne z punktu widzenia treści art. 5 § 1 pkt 8 k.p.s.w. w zw. z art. 9 § 1 k.w. Postępowanie, w którym miałoby dojść do wydania orzeczenia późniejszego w relacji do wcześniejszego prawomocnego orzeczenia, powinno zakończyć się umorzeniem.

Wyrok SN z dnia 14 kwietnia 2015 r., V KK 12/15

Standard: 26723 (pełna treść orzeczenia)