Relacjonowanie przez biegłego treści oświadczeń badanego dziecka (art. 196 i art 199 k.p.k.)

W postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2005 r. (V KK 319/04) przyjęto, że „przejawem skrajnego formalizmu, a nawet naruszeniem art. 410 k.p.k., byłoby branie pod uwagę jedynie tej części depozycji biegłych, która dotyczyła ich oceny rozwoju psychicznego małoletniej przy całkowitym pominięciu tego, co biegłe same usłyszały z ust dziecka na temat przebiegu zdarzenia”.

Nie negując trafności tego poglądu zauważyć należy, że w uzasadnieniu tego orzeczenia wskazano, iż chodziło in concreto o lekarza i o psychologa, uzyskujących informacje od dziecka w trakcie jego badań dla złożenia opinii. Odwołano się w nim także do art. 410 k.p.k., określającego podstawę dowodową wyroku, ta zaś nie może obejmować oświadczeń, które z uwagi na określone naruszenia prawa nie mogą stanowić dowodu, chyba że naruszenia te będą konwalidowane.

Nie budzi wątpliwości, że biegły psycholog opiniujący w kwestii rozwoju psychicznego pokrzywdzonego dziecka, jego relacji emocjonalnych, zdolności postrzegania i odtwarzania postrzeżeń, itd., może i powinien wskazać także na to, co usłyszał od dziecka w trakcie badania i ustosunkować się do tego, a zakaz dowodowy w tej materii, czyli dotyczący przekazywania treści oświadczeń badanego, odnosi się jedynie do oskarżonego (art. 199 k.p.k.).

Jeżeli jednak badanie takie prowadzone jest w toku przesłuchania dziecka przez organ procesowy, to odwołanie się przez biegłego, tak w opinii pisemnej, jak i podczas zeznawania w roli eksperta co do tej opinii, do treści zeznań badanego jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy samo to zeznanie nie jest dotknięte uchybieniem, które nie pozwala traktować je jako dowód. W przeciwnym wypadku dochodzi do niedopuszczalnego obchodzenia zakazu dowodowego.

W niniejszej sprawie wystarczyło dostosować się do wymogów art. 185a § 1 in fine k.p.k. i ponowić przesłuchanie dziecka, z pouczeniem o jakim mowa w art.191 § 2 k.p.k. W razie złożenia przez małoletnią tych zeznań wszelkie uchybienia prawa zostałyby wyeliminowane. W razie zaś odmowy ich złożenia należało wyeliminować z podstawy dowodowej wyroku także te inne dowody, które odtwarzałyby uprzednie zeznania dziecka.

Wyrok SN z dnia 1 lutego 2008 r., V KK 231/07

Standard: 26186 (pełna treść orzeczenia)