Ujawnienie na rozprawie informacji niejawnych

Z uwagi na szczególny charakter materiału dowodowego opatrzonego klauzulą tajności konieczne było zastosowanie szczególnych reguł umożliwiających realizację dyspozycji art. 410 k.p.k. Powyższe łączyło się wprost z koniecznością przestrzegania warunków o jakich stanowi przepis art. 181 § 2 k.p.k. i wydanego na jego podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 lutego 2012r. w sprawie sposobu postępowania z protokołami przesłuchań i innymi dokumentami lub przedmiotami, na które rozciąga się obowiązek zachowania w tajemnicy informacji niejawnych albo zachowania tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji (Dz. U. z dnia 27 lutego 2012 r.)

Z wymienionych przepisów wynika szczególny sposób udostępnienia materiałów niejawnych będących w sprawie dowodami – powoduje on, iż ujawnienie dowodów w toku rozprawy głównej przybiera postać "udostępnienia" materiału, tak stronom jak i, co oczywiste, sądowi - a każdy przypadek udostępnienia tych materiałów podlega odnotowaniu w karcie zapoznania się z dokumentem znajdującej się w aktach sprawy. Dopiero prawidłowe wprowadzenie tych dowodów do procesu uprawnia do dokonywania na ich podstawie ustaleń i ocen.

Tymczasem kontrola odwoławcza dokonana przez Sąd Apelacyjny wykazała, że Sąd I instancji nie zapoznał się z całością materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie – skoro co do tej części materiału dowodowego, który opatrzony jest klauzulą tajności i znajduje się w Kancelarii (...) brak jest wpisów świadczących o zapoznaniu się z tymi materiałami przez cały skład orzekający. W realiach niniejszej sprawy cały skład Sądu orzekającego z materiałami niejawnymi miał co prawda niejako „kontakt” podczas rozprawy w dniu 12 marca 2012 roku, na której był przesłuchiwany biegły ds. slangu narkotykowego oraz były ujawniane jednemu z oskarżonych jego wyjaśnienia złożone w trybie niejawnym (vide protokół rozprawy). Niemniej aczkolwiek wówczas materiały te zostały dostarczone na salę rozpraw, to następnie po zakończeniu zaplanowanych czynności zostały bezzwłocznie zwrócone do Kancelarii (...). Zważywszy na obszerność materiału dowodowego, który opatrzony jest klauzulą tajności uprawnione jest tym samym twierdzenie, że cały skład orzekający miał możliwość bezpośredniego zapoznania się w istocie jedynie z tą częścią materiałów niejawnych, które były związane z przeprowadzanymi na rozprawie w dniu czynnościami. Natomiast inne materiały jakie znajdują się w aktach niejawnych pozostały poza zakresem zapoznania się z nimi przez skład orzekający.

Na podstawie wpisów w kartach zapoznania stwierdzić należy, że z materiałami niejawnymi prócz Przewodniczącego składu zapoznał się jedynie ławnik zapasowy. Tym samym brak jest podstaw do uznania, że istotnie materiały niejawne zostały w sposób zgodny z normą z art. 410 k.p.k. wprowadzone w poczet materiału dowodowego.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 12 listopada 2014 r., II AKa 195/14

Standard: 8725 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z przepisami ustawy o ochronie informacji niejawnych - zasady udostępniania akt zawierających materiał dowodowy stanowiący tajemnicę państwową lub służbową oraz sposób przeprowadzania takich dowodów w postępowaniu karnym regulują przepisy Kodeksu postępowania karnego oraz akty prawne podustawowe, wydane w wykonaniu delegacji zawartych w tym kodeksie. Zgodnie z art. 410 k.p.k. istnieje wymóg ujawnienia na rozprawie głównej wszystkich dowodów mogących stanowić podstawę wyroku, w tym również zawierających informacje niejawne. W tym zakresie przepisy ustawy o ochronie informacji niejawnych (tj. art. 4 ust. 2 ustawy) odsyłają do przepisów procedury karnej, a więc także do art. 410 k.p.k., co oznacza, że kancelaria tajna nie może odmówić wydania przechowywanych dokumentów zawierających informacje niejawne w celu ich przeprowadzenia na rozprawie (por. wyrok SN z dnia 5 listopada 2008 r., V KK 146/08).

Przeprowadzenie takich dowodów na rozprawie następuje z wyłączeniem jawności (art. 181 § 1 k.p.k. oraz w zw. z art. 226 k.p.k., a także art. 360 § 1 pkt 3 k.p.k. i art. 393 § 4 k.p.k.), a nadto kodeks nakłada na osoby biorące w niej udział obowiązek zachowania tajemnicy (art. 362 k.p.k.). Natomiast sposób ich ujawnienia następuje na zasadach ogólnych, a więc gdy chodzi o dokumenty, to przez ich odczytanie (art. 393 § 1 k.p.k.) albo uznanie za ujawnione bez odczytywania (art. 394 k.p.k.).

Sąd orzekający nie może zmienić klauzuli tajności materiałów aktowych, którym inne osoby lub organy tę klauzulę nadały. Zgodnie z unormowaniami ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. z 2010 r. nr 182, poz. 1228), zniesienie klauzuli tajności jest możliwe wyłącznie po wyrażeniu pisemnej zgody przez osobę, o której mowa w ust. 1 (przyznającą klauzulę tajności) albo jej przełożonego (art. 6 ust. 3) (por. postanowienie SN z dnia 15 kwietnia 2008 r., II KZ 13/08, postanowienie SA w Warszawie z dnia 19 grudnia 2013 r., II AKz 856/13).

Orzeczenie SA w Szczecinie z dnia 6 listopada 2014 r., II AKa 198/14

Standard: 25651 (pełna treść orzeczenia)