Umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego (art. 195 k.p.)

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie definiuje pojęcia umowy o pracę, jak też pojęcia umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego. Niewątpliwie jest to rodzaj umowy o pracę, wobec czego znaczenia tego pojęcia należy poszukiwać w tych przepisach, które normują stosunki prawne, których źródłem jest umowa o pracę, a więc w przepisach Kodeksu pracy. W sytuacji, gdy brak jest definicji danego pojęcia w danym akcie normatywnym albo danej gałęzi prawa, ale jest ono zdefiniowane w innej gałęzi prawa i należy do specyficznych dla tej gałęzi pojęć, to sąd powinien się oprzeć na takiej definicji. W ocenie Sądu Apelacyjnego, skoro termin umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego znalazł się w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, to należy przypisać mu właściwe znaczenie. Jeżeli więc ustawodawca posłużył się nim na gruncie ubezpieczeń społecznych, nie definiując go i nie nadając mu specyficznego dla tej gałęzi znaczenia, to uzasadnione jest sięgnięcie w tej mierze do gałęzi prawa, w której ono funkcjonuje, czyli do prawa pracy, a więc do przepisów Kodeksu pracy.

Termin umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego pojawia się w dziale dziewiątym Kodeksu pracy, zatytułowanym zatrudnianie młodocianych. W rozdziale I tego działu w art. 191 § 2 jest mowa o tym, że młodociany nieposiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego. Rozdział II tegoż działu poświęcony jest zawieraniu i rozwiązywaniu umów o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Artykuł 194 k.p. stanowi, że do zawierania i rozwiązywania z młodocianymi umów o pracę w celu przygotowania zawodowego mają zastosowanie przepisy kodeksu dotyczące umów o pracę na czas nieokreślony ze zmianami przewidzianym w art. 195 i 196.

Wynika z powyższego, że umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego jest specyficznym rodzajem umowy o pracę, niemniej jednak stosuje się do niej, i to wprost, przepisy Kodeksu pracy o zawieraniu i rozwiązywaniu umów o pracę na czas nieokreślony.

Artykuł 195 § 1 k.p. wskazuje dodatkowe obligatoryjne elementy umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, które decydują o takim właśnie jej charakterze.

W pierwszej kolejności umowa taka powinna wyraźnie wskazywać, czy na jej podstawie pracownik młodociany będzie pobierał naukę zawodu, czy będzie odbywał przyuczenie do wykonywania określonej pracy. W dalszej kolejności dokładnie należy określić czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego, sposób dokształcania teoretycznego oraz wysokość wynagrodzenia. Stosunek pracy młodocianego zatrudnionego w celu przygotowania zawodowego podlega szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem (art. 196 k.p.)

Tak więc umową o pracę w celu przygotowania zawodowego w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy jest umowa zawierana z młodocianym, czyli osobą, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat, nieposiadającą kwalifikacji zawodowych, w celu ich uzyskania.

Na podstawie upoważnienia ustawowego zawartego w § 3 art. 191 k.p. Rada Ministrów w dniu 28 maja 1996 r. wydała rozporządzenie w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz. U. Nr 60, poz. 278 ze zm.), w którym określiła zasady i warunki odbywania przygotowania zawodowego oraz zasady wynagradzania młodocianych. Określone w nim zostały dwa rodzaje przygotowania zawodowego - nauka zawodu i przyuczenie do wykonywania określonej pracy. Nauka zawodu obejmuje zarówno praktyczną naukę zawodu organizowaną u pracodawcy, jak i dokształcanie teoretyczne. Nauka zawodu zmierza do przygotowania młodocianego do pracy w charakterze robotnika wykwalifikowanego, podczas gdy przyuczenie do wykonywania określonej pracy ma na celu przygotowanie młodocianego do wykonywania pracy w charakterze robotnika przyuczonego.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 23 września 2008 r., III AUa 445/08

Standard: 25089

Odpowiedzialność pracodawcy za niezawinione niezrealizowanie przygotowania zawodowego pracownika nie może rozciągać się na zdarzenia przyszłe i niepewne, jakimi są możliwości otrzymania zatrudnienia w wyuczonym zawodzie i za statystycznie średnim wynagrodzeniem, i nie może wywodzić się z przepisów art. 354 i 471 k.c. w związku z art. 300 k.p., gdy pracodawca w umowie o pracę w celu przygotowania zawodowego ograniczył się do zobowiązania przeprowadzenia szkolenia zawodowego.

Wyrok SN z dnia 2 lutego 2001 r., I PKN 232/00

Standard: 25087