Zachowanie pisemnej formy umowy poprzez wymianę podpisanych dokumentów

Dyspozycją art. 78 § 1 k.c. objęta jest sytuacja, w której dokument zawiera oświadczenia woli stron umowy i który strony umowy w tym samym miejscu i czasie podpisują. Dochodzi wówczas do zawarcia umowy, niezależnie od tego, ile egzemplarzy tego dokumentu istnieje. Dyspozycją tego przepisu objęta jest również sytuacja, w której każda ze stron umowy osobno podpisuje inny egzemplarz dokumentu zawierającego oświadczenia woli tych stron, oraz sytuacja, w której każdy dokument zawiera oświadczenie woli tylko jednej strony i tylko przez nią jest podpisany. W tych sytuacjach do zawarcia umowy potrzebna jest wymiana tych dokumentów. Jeżeli strony podpisują jeden egzemplarz umowy w różnym miejscu i czasie, do zawarcia umowy dochodzi wówczas, gdy oświadczenie woli strony dotarło do wiadomości drugiej (art. 78 w związku z art. 61 k.c.). 

Wymiana dokumentów nie jest wówczas potrzebna (zwłaszcza, że istnieje tylko jeden dokument). Konieczne jest jednak, aby oświadczenie woli każdej strony doszło do wiadomości drugiej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. 

Samo przypuszczenie, że druga strona złożyła podpis pod uzgodnionym wcześniej dokumentem, a nawet podpisanie go przez drugą stronę, nie jest w świetle przytoczonych przepisów wystarczające do uznania, że umowa została zawarta bądź zmieniona. Konieczne jest, aby ten fakt doszedł do wiadomości tej strony, która dokument podpisała wcześniej.

Wyrok SN z dnia 2 grudnia 2009 r., I CSK 129/09

Standard: 33084 (pełna treść orzeczenia)

Jeżeli forma pisemna przewidziana została dla umowy, nie jest konieczne złożenie podpisu przez strony na tym samym dokumencie, zgodnie bowiem z art. 78 § 1 zdanie drugie k.c., strony mogą wymienić między sobą dokumenty obejmujące treść oświadczeń woli, z których każdy podpisany jest przez jedną ze stron lub dokumenty, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany.

Dopuszczając w art. 78 § 1 zdanie drugie k.c. możliwość zachowania pisemnej formy umowy w drodze wzajemnej wymiany podpisanych dokumentów, ustawodawca zakładał, że każda za stron będzie dysponowała dokumentem obejmującym treść oświadczeń woli opatrzonym własnoręcznym podpisem drugiej strony lub dokumentem obejmującym treść oświadczenia woli drugiej strony i opatrzonym jej własnoręcznym podpisem.

Wymaganiu temu nie czyni zadość sytuacja, w której jedna ze stron dysponuje jedynie kopią podpisu drugiej strony, brak podpisu na dokumencie nie może być bowiem sanowany przez przyznanie osoby co do faktu sporządzenia dokumentu. Jeżeli przyznanie zostanie zawarte w zeznaniach świadka, dowodem określonego faktu będzie środek dowodowy w postaci zeznań świadka. Jeżeli zaś przyznanie będzie pochodziło od strony, czynność będzie podlegała ocenie w kategorii faktów przyznanych.

Wyrok SN z dnia 23 listopada 2007 r., IV CSK 228/07

Standard: 45982 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy