Odpowiedzialność jednostki samorządu terytorialnego związana z wykonywaniem zadań zleconych

W obecnym stanie prawnym odpowiedzialność deliktowa związana z wykonywaniem zadań zleconych kształtuje się całkowicie odmiennie. Art. 420[2] k.c. został uchylony na mocy ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692). Obecnie problematykę tę reguluje art. 417 k.c., który wyraźnie rozróżnia podmioty, które wykonują władzę z mocy prawa (§ 1), od podmiotów, które wykonują te zadania jako zlecone im w drodze porozumienia.

Jeżeli źródłem wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej, a dokładniej z zakresu administracji rządowej, przez jednostkę samorządu terytorialnego jest ustawa, to odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu tego zadania ponosi wyłącznie jednostka samorządu terytorialnego.

W art. 417 § 1 k.c. ustawodawca wyraźnie wymienił struktury organizacyjne zobowiązane do naprawienia szkody wynikłej z niezgodnego z prawem działania lub zaniechania wyrządzającego szkodę, wskazując Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego, a także inne osoby prawne wykonujące władzę publiczną z mocy prawa. Odpowiedzialność jednostki samorządu terytorialnego za „własne” działanie lub zaniechanie szkodzące związane z wykonywaniem z mocy prawa władzy publicznej, zależy od przynależności ustrojowej organu lub funkcjonariusza, którego działanie lub zaniechanie stanowiło źródło szkody, przy czym nie jest wykluczona współodpowiedzialność kilku z tych podmiotów na podstawie art. 417 § 2 k.c., a także, od charakteru zadań przez nich wykonywanych.

Brak jest podstawy prawnej do przyjęcia odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przy wykonywaniu przez jednostki samorządu terytorialnego zadań z zakresu administracji rządowej zleconych im ustawowo, które stanowią zadania publiczne w rozumieniu art. 166 ust. 2 Konstytucji, wykonywane w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. W przypadku szkody wyrządzonej przez osoby ustrojowo przynależne do struktur samorządowych, odpowiedzialność ponosić będzie dana jednostka samorządu terytorialnego.

Wyrok SN z dnia 27 maja 2015 r., II CSK 480/14

Standard: 24717 (pełna treść orzeczenia)

Za szkody spowodowane przez funkcjonariuszy organów gminy przy wykonywaniu zadań z zakresu administracji rządowej ustawowo zleconych gminom odpowiada Skarb Państwa na podstawie art. 417 § 1 k.c.

Zdaniem Sądu Najwyższego, rozstrzygnięcia przedstawionych wątpliwości należy jednak poszukiwać w konstrukcji wynikającej z art. 417 § 2 zd. drugie k.c. Nie ma bowiem przeszkód, by przez pojęcie osoby działającej na zlecenie rozumieć nie tylko osobę fizyczną lub grupę takich osób, ale także - jak w tym wypadku - organ osoby prawnej. Nie zmienia się bowiem wówczas ani istota zlecenia, ani działanie w imieniu i na rzecz Państwa, tj. organów administracji rządowej. Wtórnego argumentu dostarcza także obowiązek finansowania wykonywania zadań zlecanych gminom przez administrację rządową (por. powołany już art. 8 ust. 3 oraz art. 54 ust. 2 pkt 2 ustawy). Podzielić należy także sugestię wyrażoną przez Sąd Wojewódzki w uzasadnieniu swego postanowienia, że nie ma przeszkód, aby za źródło zlecenia, o jakim mowa w art. 417 § 2 zd. drugie k.c., przyjąć także przepis ustawy (w tym wypadku art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw - Dz. U. Nr 34, poz. 198).

Uchwała SN z dnia 29 listopada 1995 r., III CZP 163/95

Standard: 28649 (pełna treść orzeczenia)