Uchwała z dnia 1995-11-29 sygn. III CZP 163/95

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 163/95

Uchwała z dnia 29 listopada 1995 r.

Przewodniczący: sędzia SN G. Bieniek.

Sędziowie SN: F. Barczewska, K. Kołakowski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Wiktora J. przeciwko Urzędowi Gminy w K. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 21 listopada 1995 r. zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Wojewódzki w Opolu, postanowieniem z dnia 6 września 1995 r. sygn. akt (...), do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy za szkodę wyrządzoną przez organy Gminy podczas wykonywania zadań przekazanych jej jako zadania zlecone określone w ustawach na podstawie art. 3 ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r. Nr 34, poz. 198) odpowiada Gmina na zasadach ogólnych, czy też na zasadach określonych w art. 417 i następnych kodeksu cywilnego?" podjął następującą uchwałę:

Za szkody spowodowane przez funkcjonariuszy organów gminy przy wykonywaniu zadań z zakresu administracji rządowej ustawowo zleconych gminom odpowiada Skarb Państwa na podstawie art. 417 § 1 k.c.

Uzasadnienie:

Powód dochodził od Gminy K. (Sąd Wojewódzki błędnie wskazał jako stronę Urząd tej Gminy) odszkodowania za zaniechanie przekazania do realizacji ostatecznych decyzji Wójta tej Gminy, w których został ustalony kandydatem na nabycie nieruchomości z Państwowego Funduszu Ziemi. Sąd Rejonowy uznał, że fakt takiej zwłoki uzasadnia przypisanie winy pozwanej Gminie i obciążenie jej odpowiedzialnością za szkodę (w postaci różnicy ceny nieruchomości) na podstawie art. 415 k.c. Zdaniem tego sądu, nie może mieć zastosowania art. 417 k.c., gdyż Gmina nawet przy wykonywaniu zadań jej zleconych działa w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 16, poz. 95).

Zdaniem Sądu Wojewódzkiego, zasadność takiego stanowiska budzi poważne wątpliwości, uzasadniające przedstawienie zagadnienia prawnego Sądowi Najwyższemu. Sprawy ustawowo przekazane do załatwiania organom gminy nie tracą swojego charakteru spraw z zakresu administracji rządowej, organy te działają więc nie w imieniu własnym, lecz w imieniu organów administracji rządowej.

Podejmując uchwałę Sąd Najwyższy miał na uwadze, co następuje:

Podzielić należy zapatrywanie wyrażone przez Sąd Wojewódzki w uzasadnieniu postanowienia o przedstawieniu rozstrzyganego zagadnienia prawnego, że przypisanie decydującego znaczenia "ogólnemu" przepisowi art. 2 ust. 1 powołanej ustawy nie jest uzasadnione. Obok zadań własnych gminy ustawodawca ("ustawy") może nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej przy zapewnieniu przez nią środków finansowych (art. 8 ust. 1 i 3 tejże ustawy). Zadania te, odróżniane od własnych zadań publicznych gminy (art. 7 ust. 1 ustawy), nie tracą charakteru zadań z zakresu administracji rządowej, nie stają się więc zadaniami, które gmina miałaby wykonywać w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Sąd Rejonowy uznał ponadto, że żaden przepis prawa nie kreuje odpowiedzialności Skarbu Państwa za działanie gminy w zakresie zadań zleconych jej przez ustawę. Wyłączył w szczególności art. 417 § 2 k.c., uznając, że pracownicy Urzędu Gminy nie należą do żadnej z kategorii funkcjonariuszy wymienionych w tym przepisie. Ponadto zadania zostały zlecone nie poszczególnym pracownikom, lecz gminie jako całości.

Zdaniem Sądu Najwyższego, rozstrzygnięcia przedstawionych wątpliwości należy jednak poszukiwać w konstrukcji wynikającej z art. 417 § 2 zd. drugie k.c. Nie ma bowiem przeszkód, by przez pojęcie osoby działającej na zlecenie rozumieć nie tylko osobę fizyczną lub grupę takich osób, ale także - jak w tym wypadku - organ osoby prawnej. Nie zmienia się bowiem wówczas ani istota zlecenia, ani działanie w imieniu i na rzecz Państwa, tj. organów administracji rządowej. Wtórnego argumentu dostarcza także obowiązek finansowania wykonywania zadań zlecanych gminom przez administrację rządową (por. powołany już art. 8 ust. 3 oraz art. 54 ust. 2 pkt 2 ustawy). Podzielić należy także sugestię wyrażoną przez Sąd Wojewódzki w uzasadnieniu swego postanowienia, że nie ma przeszkód, aby za źródło zlecenia, o jakim mowa w art. 417 § 2 zd. drugie k.c., przyjąć także przepis ustawy (w tym wypadku art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw - Dz. U. Nr 34, poz. 198).

Przyjęty w uchwale kierunek wykładni odpowiada przy tym regule wynikającej z art. 421 k.c. (odmiennej niż przyjęta przez Sąd Rejonowy), przedstawione zagadnienie należało więc rozstrzygnąć jak w podjętej uchwale (art. 391 k.p.c. i art. 13 pkt 4 ustawy o Sądzie Najwyższym).

OSNC 1996 r., Nr 3, poz. 38