Odpowiedzialność pracownika za szkody spowodowane używaniem służbowego sprzętu w celach prywatnych (telefonu, samochodu)

Pozwany pracownik wykonywał liczne krajowe i międzynarodowe połączenia telefoniczne lub internetowe, którymi wyrządził pracodawcy szkodę w wysokości dochodzonej pozwem. W konsekwencji bezpodstawne było uwolnienie pozwanego pracownika od odpowiedzialności za wyrządzoną stronie powodowej (pracodawcy) szkodę na podstawie art. 117 § 2 k.p., który stanowi, że pracownik nie ponosi ryzyka związanego z działalnością pracodawcy.

Według tej regulacji normatywnej, potencjalna ekskulpacja pozwanego pracownika byłaby możliwa tylko wtedy, gdyby wykazał, że dokonywał wyłącznie służbowych połączeń telefoniczno-internetowych na rzecz i w interesie działalności prowadzonej przez powodowego pracodawcę, którego wtedy obarczałoby wyłączne ryzyko jej prowadzenia w rozumieniu art. 117 § 2 k.p. W przeciwnym razie bezpodstawne jest przerzucanie na pracodawcę ryzyka ponoszenia kosztów pozasłużbowych połączeń telefoniczno-internetowych wykonanych w prywatnym interesie pracownika, ponieważ wyrządzenie pracodawcy szkody przez samowolne używanie służbowego telefonu do celów lub potrzeb prywatnych, nie jest działaniem ani w granicach ryzyka pracodawcy, ani w granicach dopuszczalnego ryzyka pracownika, przeto nie wyłącza jego odpowiedzialności odszkodowawczej na podstawie art. 117 § 2 k.p. Tak samo brak uprzedniego poinformowania o konkretnym planie taryfowym przypisanym do użyczonego pracownikowi telefonu służbowego, którego zgodnie z postanowieniami regulaminu pracy pracownik powinien używać do celów służbowych, nie oznaczał nawet przyczynienia się pracodawcy do powstania szkody, skoro jej podłożem były wyłącznie prywatne usługi telekomunikacyjne w postaci ponadnormatywnych i "niestandardowych" transmisji danych wykonanych przez użytkownika telefonu, to jest przez pozwanego pracownika, dla zaspokojenia jego prywatnych celów lub potrzeb.

W konsekwencji powyższego, w rozpoznanej sprawie nie było konieczne ustalenie pracowniczych bądź cywilnoprawnych podstaw odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego pracownika, skoro za umyślnie wyrządzoną szkodę odpowiada on w jej pełnej wysokości bez względu na to, czy wyrządził szkodę przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych (art. 122 k.p.), czy tylko korzystając z "prywatnej okazji lub sposobności" ich wykonywania, co zdaje się bardziej adekwatne do ustaleń faktycznych przedmiotowego sporu, w których pozwany "z pełną świadomością korzystał z telefonu służbowego do celów prywatnych, poza godzinami pracy i w domu" (art. 415 k.c. w związku z art. 300 k.p.), a zatem nie wykonywał już obowiązków pracowniczych, ale godził się na wyrządzenie takimi już pozapracowniczymi zachowaniami szkody powodowemu pracodawcy i to w kwocie 37.000 zł za jeden tylko miesiąc takich pozasłużbowych połączeń telekomunikacyjnych.

Na wielkość i wysokość obowiązku odszkodowawczego pozwanego nie miał też istotnego wpływu brak informacji o konkretnym planie taryfowym użytkowanego telefonu służbowego, który był wydany do użytku służbowego, a nie do zaspokojenia prywatnych potrzeb pozwanego pracownika, który świadomie i samowolnie wykorzystywał - wbrew służbowemu przeznaczeniu - użyczony mu przez powodowego pracodawcę telefon dla potrzeb prywatnych, przeto godził się na wyrządzenie szkody i jest zobowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości, tak jak w stosunkach cywilnoprawnych użytkownik telefonu, który korzysta z "niestandardowych" wysokopłatnych połączeń lub usług telekomunikacyjnych.

Warto jednak zasygnalizować, że pracownik nie zawsze może być pozbawiony możliwości incydentalnego posługiwania się niektórymi sprzętami służbowymi (np. telefonem czy komputerem) dla zaspokojenia istotnych potrzeb lub celów prywatnych, jeżeli takie działania nie wyrządzają pracodawcy szkody ani nie podważają istoty stosunku pracy oraz nie naruszają zakładowych lub powszechnych zasad współżycia społecznego (art. 100 § 2 pkt 6 k.p.).                                                                      

Wyrok SN z dnia 22 marca 2016 r., II PK 31/15

Standard: 24698 (pełna treść orzeczenia)

Samowolne użycie samochodu zakładu pracy przez pracownika - kierowcę dla własnych celów po zrealizowaniu objętego treścią stosunku pracy zadania i udzielonego na polecenie, określającego cel, sposób i czas używania tego samochodu, nie jest wykonywaniem obowiązków pracowniczych i wykracza poza treść wiążącego strony stosunku pracy. Za wynikłą z takiego zachowania się pracownika szkodę dla zakładu pracy odpowiada on na podstawie przepisów prawa cywilnego. Fakt, że strony pozostają ze sobą w stosunku pracy nie wyłącza między nimi odpowiedzialności materialnej, określonej w przepisach należących do innej dziedziny prawa, jeżeli szkoda jest następstwem naruszenia obowiązków z niezależnego od stosunku pracy innego stosunku prawnego (np. umowy pożyczki, sprzedaży), bądź też zdarzeń wykraczających poza obowiązki ze stosunku pracy.

Wyrok SN z dnia 28 maja 1976 r., IV PR 49/76

Standard: 62481 (pełna treść orzeczenia)