Korzystanie przez współwłaściciela z rzeczy w zakresie przewyższającym przysługujący mu udział

Dla stwierdzenia naruszenia art. 206 k.c. wielkość udziału jest co do zasady irrelewantna, a samo posługiwanie się określeniami "posiadania ponad udział" lub "posiadanie w granicach udziału" - charakterystyczne dla dawniejszego orzecznictwa (por. np. postanowienia SN z dnia 11 lutego 2009 r., V CSK 311/08, z dnia ‎22 października 2010 r., III CSK 331/09 oraz z dnia 14 października ‎2011 r., III CSK 288/10) - jest obecnie uznawane za nieprawidłowe ‎i mylące (por. uchwałę SN z dnia 13 marca 2008 r., III CZP 3/08, postanowienie SN z dnia 27 lutego ‎2020 r., III CSK 84/19). Tym samym irrelewantne - także z punktu widzenia oceny dobrej wiary - jest to, czy ów współwłaściciel zdawał sobie sprawę (powinien zdawać sobie sprawę) z władania "ponad udział", każda bowiem "wyłączność", nie bazująca na zgodzie uprawnionych, jest w świetle art. 206 k.c. bezprawna. Bezprawność ta uzasadnia nie tylko nakazanie pozwanemu dopuszczenie do współposiadania na zasadach określonych w art. 206 k.c., ale i zasądzenie od niego na podstawie art. 224 § 2 lub art. 224 § 2 w związku z art. 225 k.c. wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy wspólnej w zakresie, do którego nie uprawnia art. 206 k.c. (por. uchwała SN z dnia 13 marca 2008 r., ‎III CZP 3/08).

Postanowienie SN z dnia 24 stycznia 2023 r., II CSKP 490/22

Standard: 68117 (pełna treść orzeczenia)

Współwłaściciel może domagać się od pozostałych współwłaścicieli, korzystających z rzeczy wspólnej z naruszeniem art. 206 k.c. w sposób wyłączający jego współposiadanie, wynagrodzenia za korzystanie z tej rzeczy na podstawie art. 224 § 2 k.c. lub art. 225 k.c. (por. uchwała (7) SN z dnia 19 marca 2013 r., III CZP 88/12).

Współwłaściciel, który posiada rzecz wspólną w szerszym zakresie, niż mogą to czynić inni współwłaściciele uzyskuje korzyść, która powinna być między nimi rozliczona, według przysługujących współwłaścicielom udziałów (zob. postanowienie SN z dnia 14 października 2011 r., III CSK 288/10).

Przedstawiona wyżej wykładnia prawa materialnego w stosunkach pomiędzy współwłaścicielami ma zastosowanie także w stosunkach pomiędzy małżonkami po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, na skutek prawomocnego orzeczenia rozwodu.

Postanowienie SN z dnia 5 marca 2021 r., IV CSKP 30/21

Standard: 54030 (pełna treść orzeczenia)