Ponowny wniosek o zasiedzenie w razie zmiany okoliczności; powaga rzeczy osądzonej w sprawie o zasiedzenie

Do określenia zakresu związania potrzebne jest ustalenie, w nawiązaniu do art. 366 k.p.c., co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia.

Oddalenie wniosku jest równoznaczne z uznaniem, że w okresie objętym oceną przeprowadzoną w pierwszym postępowaniu nie doszło do nabycia z mocy prawa własności bliżej określonej nieruchomości przez osoby wskazane we wniosku o stwierdzenie zasiedzenia, przy czym mogło to nastąpić z różnych powodów. Jeżeli zatem, zdaniem Sądu orzekającego w sprawie I Ns (...), stwierdzenie zasiedzenia było niemożliwe ze względu na niespełnienie, do ostatniego dnia okresu objętego oceną Sądu, przesłanki w postaci upływu 30 lat posiadania samoistnego, to zakresem związania jest objęte tylko to, że okres ten nie upłynął. Nie jest natomiast wiążąca ocena, że posiadanie aż do ostatniego dnia tego okresu miało charakter posiadania zależnego.

Prawomocne postanowienie wydane w jednej sprawie nie powoduje związania sądu w innym postępowaniu poczynionymi wcześniej ustaleniami faktycznymi i oceną prawną tych ustaleń, w tym przypisaniem określonym podmiotom statusu posiadaczy zależnych nieruchomości. Wywołuje natomiast skutek w postaci sprekludowania twierdzeń o faktach należących do tego wycinka rzeczywistości, który był uprzednio przedmiotem badania i oceny sądu, przy czym wyłącznie twierdzeń o tych faktach, które były podstawą rozstrzygnięcia.

Prekluzja procesowa powoduje, że wnioskodawcy nie mogą przywoływać nowych twierdzeń o zaistniałych w tym okresie faktach, by w ten sposób wykazać podstawy do odmiennej oceny przesłanek zasiedzenia, tzn. wykazać, że w istocie zachodziły podstawy do stwierdzenia zasiedzenia już w pierwszym postępowaniu, a wydane rozstrzygnięcie było błędne. Przywołanie takich nowych okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, byłoby możliwe tylko w razie spełnienia podstaw wznowienia postępowania (art. 403 § 2 w zw. z art. 524 k.p.c.).

Z ochroną skutków prawomocności wydanego wcześniej postanowienia nie koliduje natomiast to, że w obecnym postępowaniu wnioskodawcy, wskazując na okres posiadania późniejszy niż poddany badaniu w sprawie I Ns (...), czyli w sposób oczywisty niepokrywający się z przedmiotem osądu w pierwszej sprawie, wnoszą o stwierdzenie nabycia własności z mocy prawa, a do biegu terminu zasiedzenia wliczają częściowo także czas posiadania objęty badaniem Sądu w poprzednim postępowaniu. 

Postanowienie SN z dnia 7 lipca 2021 r., III CSKP 103/21

Standard: 55688 (pełna treść orzeczenia)

Jeżeli dojdzie do rozpoznania wniosku o stwierdzenie nabycia własności lub służebności gruntowej przez zasiedzenie, to istnieje możliwość powoływania się na powstanie tego skutku i zbadania jego wystąpienia przez sąd w toku postępowania sądowego, w sytuacji, gdy rzutuje on na rozstrzygnięcie o żądaniu pozwu lub wniosku zgłoszonym w tym postępowaniu (por. uchwała SN (7) z dnia 10 lutego 1951 r., C 741/50, uchwala SN z dnia 23 marca 2016 r., III CZP 101/15, postanowienie SN z dnia 8 września 2016 r., II CSK 822/15, z dnia 18 stycznia 2017 r., V CSK 159/16, z dnia 23 lutego 2017 r., V CSK 317/16, z dnia 26 stycznia 2018 r., II CSK 124/17). 

Rozstrzygnięcie sądu w tym zakresie nie jest objęte sentencją orzeczenia, nie korzysta ono z mocy wiążącej w stosunku do innych postępowań sądowych, a zatem może być kwestionowane w tych, jak i dalszych postępowaniach. Taka sama sytuacja zachodzi, jeżeli sąd nie uwzględni zarzutu nabycia prawa przez zasiedzenie.

Wyrok SN z dnia 26 kwietnia 2019 r., V CSK 180/18

Standard: 72810 (pełna treść orzeczenia)