Obniżenie odszkodowania określonego w art. 119 § 1 k.p. (art. 121 k.p.)

Odszkodowanie określone z mocy art. 119 § 1 k.p. w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia pracownika może być obniżone na podstawie art. 121 k.p. Na podstawie tego przepisu może być także obniżone odszkodowanie za szkodę w mieniu powierzonym.

Kodeks pracy popiera ugodowe załatwienie sporów pracowniczych. Gdy strony zawierają ugodę, zgodnie z art. 121 k.p. wysokość odszkodowania może być obniżona, nie więcej jednak niż o jedną trzecią. Możliwość taka uzależniona jest od całokształtu okoliczności, które przykładowo są wymienione w tym przepisie. Przede wszystkim o możliwości zawarcia ugody i obniżenia odszkodowania decyduje stopień winy pracownika. Ponieważ w razie umyślnego wyrządzenia szkody pracownik jest obowiązany do naprawienia szkody w pełnej wysokości, obniżenie odszkodowania może nastąpić jedynie w zasięgu winy nieumyślnej. Stopień jej m.i. zależy od stanu psychicznego pracownika w chwili wyrządzenia szkody i od natężenia naganności jego postępowania. W takim samym bowiem zachowaniu się pracownika, w zależności od wskazanych czynników, przejawia się różny stopień winy. Jeżeliby np. do szkody doszło wskutek niedyspozycji pracownika spowodowanej tym, że poprzedniego dnia uczestniczył on w libacji, to w takiej sytuacji musiał się on liczyć z własną niedyspozycją, a jego postępowanie cechuje duży stopień szkodliwości społecznej.

Kierując się tymi kryteriami, sąd może w wyroku obniżyć odszkodowanie nie więcej niż o jedną piątą albo skłonić strony do zawarcia tej treści ugody sądowej.

Niezbędną przesłanką obniżenia odszkodowania jest właściwy stosunek pracownika do powierzonych mu obowiązków.

Przy obniżeniu odszkodowania na podstawie art. 121 k.p. należy mieć na uwadze wszystkie okoliczności sprawy, a m.i. stan rodzinny i majątkowy sprawcy szkody.

W świetle przepisów art. 12 i art. 100 k.p. pracownik obowiązany jest wykonywać swoje obowiązki sumiennie i starannie, przestrzegać dyscypliny pracy i dążyć do uzyskania jak najlepszych wyników. Dlatego prawomocne skazanie pracownika za rażące niedopełnienie obowiązków pracowniczych wyłącza możliwość obniżenia odszkodowania przez sąd na podstawie art. 121 § 2 k.p.

Możliwość tę wyłącza np. wyrok skazujący pracownika za niedopełnienie obowiązków w zakresie nadzoru nad mieniem społecznym, jego ochrony lub gospodarowania nim, za wprowadzenie do sprzedaży towarów obcych, za ukrywanie niedoboru przez nieobciążenie się fakturami itp. Także picie alkoholu w czasie pracy wyklucza możliwość obniżenia przez sąd wysokości odszkodowania na podstawie art. 121 § 2 w zw. z art. 127 k.p.

Powierzenie pracownikowi mienia z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się nie wyłącza możliwości obniżenia odszkodowania na podstawie art. 121 k.p. W myśl bowiem art. 127 k.p. do odpowiedzialności określonej w art. 124-125 k.p. przepis ten ma odpowiednie zastosowanie.

Uchwała SN z dnia 29 grudnia 1975 r., V PZP 13/75, wytyczne

Standard: 24393 (pełna treść orzeczenia)

Ograniczenie odpowiedzialności odszkodowawczej pracownika przewidziane w art. 119 § 1 k.p. nie wyłącza dopuszczalności dalszego ograniczenia odszkodowania w granicach i w sytuacji przewidzianej w art. 121 § 2 k.p.

Ponieważ według prawidłowych ustaleń Sądu Wojewódzkiego pozwany cieszył się jako kierowca dobrą opinią, a wypadek drogowy był jego pierwszym wypadkiem, przy czym miał on miejsce w sytuacji, w której również do wypadku przyczyniła się strona powodowa w związku z przydzieleniem pozwanemu samochodu nie nadającego się w pełni do przewożenia ciężkich ładunków, przeto Sąd Najwyższy - na tle konkretnych okoliczności niniejszej sprawy - uznał za dopuszczalne dodatkowe obniżenie wysokości odszkodowania o około 1/5 przewidzianą w art. 121 § 2 k.p.

Wyrok SN z dnia 20 maja 1975 r., I PR 342/74

Standard: 30868 (pełna treść orzeczenia)