Odtworzenie akt w sprawie o stwierdzenie nieważności orzeczenia w trybie ustawy lutowej

Podstawową kwestią w ramach niniejszej sprawy jest, iż oba orzekające w niniejszej sprawie Sądy nie dysponowały aktami sprawy Sądu Wojewódzkiego w W. gdyż zostały one zniszczone, a w sprawie tej nie przeprowadzono postępowania o ich odtworzenie. Tymczasem z art. 3 ust. 2 ustawy lutowej wynika, że „ Sąd orzeka na posiedzeniu na podstawie akt postępowania organu, który wydał orzeczenie, a w miarę potrzeby przeprowadza dalsze postępowanie dowodowe”. Treść tego przepisu jest jednoznaczna i nie pozostawia wątpliwości, że w wypadku zniszczenia akt niezbędne do rozpoznania wniosku o uznanie za nieważne orzeczenia jest odtworzenie akt sprawy, w której orzeczenie zostało wydane. Takie odtworzenie akt przeprowadza się na podstawie art. 161 KPK.

 Postępowania o odtworzenie akt nie może zastąpić zebranie w toku postępowania o uznanie za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność niepodległościową szeregu dokumentów związanych ze sprawą, gdyż one pomocne być tylko mogą w postępowaniu o odtworzenie akt, ale przeprowadzonym odrębnie, na sobie właściwych zasadach i zakończonym stosownym do okoliczności orzeczeniem. Dopiero pozytywne zakończenie tego drugiego postępowania - postępowania o odtworzenie akt - otworzy możliwość orzekania w przedmiocie uznania za nieważne kwestionowanego przez wnioskodawczynię orzeczenia.

Postanowienie SN z dnia 26 września 2012 r., II KK 220/12

Standard: 23684 (pełna treść orzeczenia)

Z istoty postępowania mającego na celu odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt wynika jednoznacznie, że ma ono wyłącznie charakter sprawozdawczy, i w jego toku nie jest dopuszczalna jakakolwiek ingerencja w meritum sprawy (np. co do oceny podstaw odpowiedzialności karnej, kwalifikacji prawnej czynu itp.).

Postępowanie wszczynane w wypadku zaginięcia lub zniszczenia akt sprawy prawomocnie zakończonej ma charakter postępowania pomocniczego. Akta sprawy sądowej prawomocnie zakończonej odtwarza się jedynie w częściach niezbędnych do wykonania orzeczenia, wznowienia postępowania, przeprowadzenia postępowania w trybie rewizji nadzwyczajnej albo urzeczywistnienia uzasadnionych interesów stron.

Przepisy rozdziału 18 kodeksu postępowania karnego mają pełne zastosowanie w razie powstania potrzeby rozpoznania wniosku o stwierdzenie nieważności orzeczenia w trybie określonym ustawą z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149; zm.: Dz. U. z 1993 r. Nr 36, poz. 159), w wypadku zaginięcia lub zniszczenia akt, skoro w myśl art. 3 ust. 2 cyt. ustawy "sąd orzeka... na podstawie akt postępowania organu, który wydał orzeczenie...".

Tryb postępowania oraz zakres koniecznego postępowania dowodowego określa przepis art. 149 k.p.k. [art. 146 k.p.k.], w myśl którego "... w szczególności sąd bierze pod uwagę wpisy do rejestrów karnych, repertoriów i innych ksiąg biurowych, utrwalenia dźwiękowe lub wzrokowe oraz może przesłuchać w charakterze świadków sędziów, prokuratorów, protokolantów, adwokatów i inne osoby, które uczestniczyły w postępowaniu lub które mogą się wypowiedzieć co do treści akt".

Postanowienie SN z dnia 8 czerwca 1993 r., WZ 97/93

Standard: 39959 (pełna treść orzeczenia)