Pełnomocnictwo udzielone na podstawie art. 210 § 1 i art. 379 k.s.h.

Przy zawieraniu umowy w sporze z członkiem zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółkę tę może reprezentować - na podstawie uchwały zgromadzenia wspólników - pełnomocnik umocowany rodzajowo albo do określonej umowy lub określonego sporu (art. 210 § 1 k.s.h.). 

Jeżeli jednak w spółce komandytowej komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, jej pełnomocnikiem na podstawie art. 210 § 1 k.s.h. nie może być osoba będąca jednocześnie komandytariuszem w tej spółce komandytowej i członkiem zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością - komplementariusza; takie powiązanie sprzeciwia się naturze spółki komandytowej.

Kodeks spółek handlowych nie tworzy żadnej nowej konstrukcji pełnomocnictwa, nie przewiduje również rodzajów pełnomocnictwa, stanowiąc jedynie w szczególny sposób o konieczności ustanowienia pełnomocnika uchwałą zgromadzenia wspólników, zwłaszcza jeśli nie ma rady nadzorczej w spółce z o.o., ograniczając przedmiotowo to pełnomocnictwo tylko do zawierania umów z członkami zarządu i prowadzenia przez nich sporów ze spółką. Jest to więc pełnomocnictwo w rozumieniu kodeksu cywilnego, z określonym ustawowo organem spółki z o.o., do którego uprawnień jako wyjątku od reprezentowania spółki przez zarząd (art. 201 § 1 k.s.h.), ze względu na cel, należy powołanie pełnomocnika lub pełnomocników, z ustawowo również określonym zakresem działania. 

Zgodzić się należy ze stanowiskiem doktryny, która uwypukla kilka cech pełnomocnictwa z art. 210 § 1 k.s.h., powodujących jedynie modyfikację modelu reprezentacji spółki z o.o. w ten sposób, że

po pierwsze, przyznaje radzie nadzorczej lub pełnomocnikowi uprawnienie do reprezentowania tej spółki przy zawieraniu umów z członkiem zarządu lub w sporze spółki z nim;

po drugie, zgromadzenie wspólników uzyskuje w drodze wyjątku od zasady kodeksowej uprawnienie do reprezentowania spółki z o.o. w sprawie powołania pełnomocnika o wskazanym zakresie umocowania;

po trzecie, uprawnienie zgromadzenia wspólników jest zakreślone wąsko, dotycząc tylko powołania pełnomocnika do reprezentacji spółki przy zawieraniu umowy lub sporze członka zarządu ze spółką;

po czwarte, wąski zakres przedmiotowy umocowania pełnomocnika wyklucza udzielenie pełnomocnictwa ogólnego (art. 98 zdanie pierwsze k.c.)

Uchwała SN z dnia 30 stycznia 2019 r., III CZP 71/18

Standard: 46575 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Do pełnomocnictwa udzielonego na podstawie art. 210 § 1 k.s.h. nie mają zastosowania przepisy kodeksu cywilnego o pełnomocnictwie.

Pełnomocnik do reprezentowania spółki w celu zawarcia umowy między spółką a członkiem zarządu może być powołany - jak stanowi art. 210 § 1 k.s.h. - uchwałą zgromadzenia wspólników. Oznacza to, że uchwała taka nie może być podjęta bez odbycia zgromadzenia w trybie pisemnego głosowania, a ponadto - zważywszy na treść art. 247 § 2 k.s.h. - zapada w głosowaniu tajnym, co również wyklucza powzięcie jej poza zgromadzeniem wspólników, gdyż pisemne sposoby głosowania, o których mowa w art. 227 § 2 k.s.h., nie zapewniają tajności.

Kwestia, czy uchwała wspólników o powołaniu pełnomocnika mogła być podjęta w trybie art. 240 k.s.h., a więc na zgromadzeniu bez formalnego jego zwołania wymaga udzieleniem pozytywnej odpowiedzi. Przemawia za tym okoliczność, że przepis ten nie zawiera żadnych ograniczeń przedmiotowych.

W art. 95 § 1 k.c. wyrażono generalną zasadę, że czynności prawnej można dokonać przez przedstawiciela, w tym przez pełnomocnika (art. 96 k.c.), jeżeli ustawa nie przewiduje wyjątków ani wyjątki te nie wynikają z właściwości czynności prawnej, która ma być dokonana. Stosowanie tej zasady na gruncie prawa spółek oznacza, że m.in. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może dokonywać czynności prawnych przez pełnomocnika. Należy jednak wyraźnie zastrzec, że uregulowania kodeksu cywilnego w zakresie pełnomocnictwa mają zastosowanie na gruncie prawa o spółkach handlowych tylko wtedy, gdy kodeks spółek handlowych nie zawiera własnych regulacji dotyczących pełnomocnictwa.

Należy wskazać na odmienne źródła umocowania pełnomocnika powołanego na podstawie przepisów kodeksu cywilnego oraz pełnomocnika, o którym mowa w art. 210 § 1 k.s.h.

W pierwszym przypadku jest nim podmiot uprawniony do własnej reprezentacji. Gdy podmiotem tym jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością pełnomocnictwa udzielić może organ takiej osoby prawnej, którym jest zarząd (art. 38 k.c. oraz art. 201 i 205 k.s.h.), bądź członek (członkowie) zarządu – zgodnie z ustalonym sposobem reprezentacji spółki.

W drugim przypadku źródłem powołania pełnomocnika jest „uchwała zgromadzenia wspólników” (art. 210 § 1 k.s.h.).

Na gruncie prawa spółek handlowych odrębną, własną regulacją objęte jest pełnomocnictwo udzielane w celu reprezentacji spółki w umowach i sporach z członkami zarządu (art. 210 § 1 i odpowiednio art. 379 k.s.h). Umocowanie pełnomocnika następuje w trybie szczególnym, na podstawie uchwały zgromadzenia wspólników.

W doktrynie podkreśla się, że pełnomocnik umocowany na podstawie takiej uchwały nie jest pełnomocnikiem spółki sensu stricto, jego bowiem umocowanie nie wynika z oświadczenia woli członków zarządu, a więc organu uprawnionego do reprezentowania spółki, lecz jest specjalnym przedstawicielem nazywanym pełnomocnikiem korporacyjnym lub organizacyjnym.

Gdy uchwałę podejmuje "zgromadzenie wspólników", a więc organ nie dysponujący samodzielną kompetencją do reprezentacji "zewnętrznej", należy przyjąć, że umocowanie pełnomocnika wynika ze swoistego aktu "zarządu wewnętrznego". Wskazane w art. 210 § 1 k.s.h. źródło umocowania różni się więc zasadniczo od źródła pełnomocnictwa uregulowanego w kodeksie cywilnym.

O szczególnym charakterze pełnomocnictwa przewidzianego w art. 210 § 1 k.s.h. świadczy również ograniczony - w stosunku do pełnomocnictwa "cywilnego" - zakres jego kompetencji. Pełnomocnictwem tym objęte są tylko czynności prawne i spory, w których kontrahentem spółki jest członek jej zarządu. Pełnomocnik spełnia we wskazanym zakresie niejako funkcję zastępczego zarządcy w celu wykonania ściśle oznaczonych czynności, które należą do sfery kompetencji zarządu jako organu spółki.

Akt powołania, jakim jest uchwała zgromadzenia wspólników podlega wyłącznie regułom określonym w kodeksie spółek handlowych. Jego przepisy normując sposób i procedury podejmowania uchwał, określają także formę ich podejmowania.

W razie udzielenia pełnomocnictwa na podstawie art. 210 § 1 k.s.h. wymagana jest zwykła forma pisemna, nie ma natomiast podstaw do stawiania warunku, aby zachowana została forma szczególna, a więc także forma pochodna od czynności, jaka ma być dokonana przez pełnomocnika (art. 99 k.c.). Przepisy kodeksu spółek handlowych przewidują konieczność notarialnego protokołowania uchwał tylko w kilku przypadkach (np. art. 256 § 1 i art. 270 pkt 2). Innymi słowy, brak takiego wymagania w przepisach, na podstawie których uchwała zgromadzenia wspólników o powołaniu pełnomocnika może być podjęta, oznacza, że wystarczająca jest forma pisemna uchwały.

Skoro pełnomocnictwo, o którym mowa w art. 210 § 1 k.s.h., oparte jest na innym źródle umocowania niż pełnomocnictwo przewidziane w kodeksie cywilnym, inny jest charakter i zakres obu pełnomocnictw, a ponadto w kodeksie spółek handlowych zawarte jest uregulowanie odnośnie do formy uchwały powołującej pełnomocnika, należało za usprawiedliwiony uznać zarzut naruszenia art. 2 k.s.h. przez jego zastosowanie oraz art. 99 § 1 k.c. przez wadliwe uznanie, że forma pełnomocnictwa udzielonego przez zgromadzenie wspólników na podstawie art. 210 § 1 k.s.h. podlega regule ustanowionej w art. 99 § 1 k.c.

Wyrok SN z dnia 15 czerwca 2012 r., II CSK 217/11

Standard: 22996 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy