Znak legitymacyjny (art. 921[15] k.c.)

Znak legitymacyjny nie określający imiennie osoby uprawnionej stwierdza obowiązek świadczenia, a swoje cechy uzyskuje z mocy wyraźnego lub dorozumianego postanowienia stron lub zwyczajów ustalonych w określonej dziedzinie stosunków (por. wyrok SN z dnia 15 stycznia 1989 r., III CKN 322/97, OSNC 1998 r., Nr 7-8, poz. 129). Istotną cechą znaku legitymacyjnego jest więc jego bezimienny charakter (brak imiennego określenia osoby uprawnionej) oraz wymóg zawartego w nim stwierdzenia obowiązku świadczenia.

Karta zawodnika nie spełnia tych wymogów, ponieważ, wręcz przeciwnie, jest dokumentem określającym imiennie osobę konkretnie wymienionego w niej zawodnika, skoro jest wręcz legitymacją tego zawodnika potwierdzającą jego tożsamość i uprawnienia w razie dokonywania transferu definitywnego lub czasowego. Również wymóg podpisania karty zawodnika dowodzi, że jest to dokument indywidualizujący osobę w nim określoną. Imienny charakter tego dokumentu, a jednocześnie brak wskazania w skardze kasacyjnej na jakiekolwiek źródło, z którego miałoby wynikać, że karta zawodnika inkorporuje prawa majątkowe, dowodzi, że omawiany dokument nie jest znakiem legitymacyjnym, co przesądza o bezzasadności zarzutu naruszenia art. 921[15] § 1 k.c. przez jego błędną wykładnię i niezastosowanie.

 Wyrok SN z dnia 28 listopada 2008 r., V CSK 215/08

Standard: 22854 (pełna treść orzeczenia)

Znak legitymacyjny nie określający imiennie osoby uprawnionej stwierdza obowiązek świadczenia z tym skutkiem, że jakkolwiek dłużnik (wystawca znaku) może domagać się od okaziciela znaku dodatkowych dowodów potwierdzających dochodzone roszczenie, to jednak czynić tego nie musi; wolno mu bowiem spełnić świadczenie do rąk okaziciela znaku; przez świadczenie zaś na rzecz okaziciela zwalnia się z długu, choćby okaziciel nie był w rzeczywistości wierzycielem - chyba że działał w złej wierze (art. 921[15] w zw. z art. 921[7] k.c.). Nie jest tego rodzaju znakiem kwit, który prowadzący strzeżony parking włożył za wycieraczkę szyby samochodu, wpisując w nim godzinę wjazdu samochodu.

Z art. 921 [15] § 1 i 3 k.c. wynika, że znak legitymacyjny stwierdza obowiązek świadczenia. Znaki legitymacyjne, choć są unormowane w dziale kodeksu cywilnego poświęconym papierom wartościowym, stanowią odrębną w stosunku do papierów wartościowych kategorię. O ile papierami wartościowymi w rozumieniu kodeksu cywilnego są tylko takie dokumenty, których przedłożenie jest niezbędne dla realizacji odnotowanego w nich prawa (art. 92[16] k.c.) - w razie zatem utraty dokumentu nieodzowne dla odzyskania możliwości realizacji odnotowanego w nim prawa jest umorzenie utraconego dokumentu (art. 921 [14] k.c.), o tyle przedłożenie znaku legitymacyjnego nie jest konieczne dla dochodzenia stwierdzonego nim świadczenia - w razie więc utraty znaku, wierzyciel może wykazać swoje roszczenie za pomocą wszelkich dostępnych dowodów (art. 921[15] § 2 k.c.).

Mimo wspomnianej różnicy między papierami wartościowymi a znakami legitymacyjnymi, do znaków legitymacyjnych stosuje się odpowiednio przepisy o papierach wartościowych (art. 921[15] § 1 i § 3 k.c.). Otóż, przyjmuje się, że jakkolwiek dłużnik (wystawca znaku) może domagać się od okaziciela znaku dodatkowych dowodów potwierdzających dochodzone roszczenie, to jednak czynić tego nie musi; wolno mu bowiem spełnić świadczenie do rąk okaziciela znaku; przez świadczenie zaś na rzecz okaziciela zwalnia się z długu, choćby okaziciel nie był w rzeczywistości wierzycielem - chyba że działał w złej wierze (art. 921[7] k.c.).

Przedstawione cechy określony znak legitymacyjny uzyskuje z mocy wyraźnego lub dorozumianego postanowienia stron lub ustalonych zwyczajów w dziedzinie danych stosunków (art. 56 k.c.). Tak rozumiane znaki legitymacyjne służą racjonalizacji działalności podmiotów nawiązujących liczne stosunki zobowiązaniowe z nieznanymi im osobami (np. podmiotów prowadzących szatnie, pralnie). Ułatwiają im identyfikację kontrahentów oraz chronią przed uszczerbkiem mogącym wynikać ze świadczenia do rąk osoby nieuprawnionej.

Przy prowadzeniu strzeżonego parkingu samochodowego brak jakichkolwiek przesłanek uzasadniających wręczenie kontrahentom znaków, stwierdzających obowiązek wydania samochodu z tym skutkiem, że wydanie samochodu okazicielowi znaku zwalnia prowadzącego parking z długu, choćby okaziciel był osobą nieuprawnioną - gdy prowadzącemu nie można przypisać złej wiary. 

Wyrok SN z dnia 15 stycznia 1998 r., III CKN 322/97

Standard: 35053 (pełna treść orzeczenia)