Wzmianka w orzeczeniu ustalającym ojcostwo o spełnionych w trybie zabezpieczenia świadczeniach alimentacyjnych

W sprawie o ustalenie ojcostwa i alimenty sąd, zasądzając wyrokiem alimenty od chwili wytoczenia powództwa, nie ma obowiązku zaznaczenia w wyroku, że wierzyciel mając postanowienie o zabezpieczeniu powództwa zasądzające alimenty na czas trwania procesu zaspokoił się lub może uzyskać realizację należnego mu świadczenia na podstawie zarządzenia tymczasowego.

Jednakże w razie wykazania w toku sporu, że dłużnik zaspokoił roszczenie alimentacyjne wierzyciela, powinien sąd uwzględnić tę okoliczność w wyroku.

Celem procesu cywilnego sensu stricto jest rozpoznawanie sprawy i rozstrzygnięcie sporu, celem zaś egzekucji sądowej jest spełnienie świadczenia należnego wierzycielowi.

Sąd rozpoznając spór cywilny rozstrzyga więc zasadność roszczenia i jego wysokość, natomiast realizacja zasądzonego na rzecz wierzyciela roszczenia należy do postępowania egzekucyjnego, które wykazuje w stosunku do procesu cywilnego właściwe temu postępowanie odrębności.

Nie jest rzeczą sądu rozstrzygającego spór, poza szczególnymi wypadkami przewidzianymi w ustawie (np. por. art. 796 § 2 k.p.c.), zajmowanie się stroną wykonawczą zasądzonego roszczenia.

Wprawdzie istnieje możliwość, że w razie wydania tymczasowego zarządzenia zabezpieczającego powództwo o alimenty na czas trwania procesu przez zobowiązanie pozwanego do płacenia oznaczonej kwoty na utrzymanie powoda i zasądzenie następnie wyrokiem alimentów za ten sam okres, na który opiewało postanowienie o zabezpieczeniu powództwa, wierzyciel uzyskawszy zaspokojenie swego roszczenia na podstawie postanowienia o zabezpieczeniu powództwa, mógłby po nadaniu wyrokowi końcowemu klauzuli wykonalności prowadzić egzekucję o to samo roszczenie, ale dłużnik chcąc zapobiec tej ewentualności może wykazywać przed rozstrzygnięciem sporu, czy i w jakim zakresie wierzyciel zrealizował swe roszczenie wynikające z postanowienia o zabezpieczeniu powództwa.

W razie wykazania tej okoliczności sąd orzekający powinien ją uwzględnić w końcowym wyroku. Natomiast brak byłoby podstawy prawnej do zajmowania się przez sąd kontradyktoryjny z urzędu badaniem wyżej wskazanych okoliczności.

W razie okazania się, że wierzyciel wbrew swej dobrej wierze chce uzyskać - wykorzystując wydane mu przez Sąd tytuły: postanowienie o zabezpieczeniu powództwa i wyrok końcowy - podwójne zaspokojenie tego samego roszczenia, dłużnik w razie zaspokojenia roszczenia wierzyciela za okres wynikający z postanowienia o zabezpieczeniu powództwa będzie uprawniony, wykazując dowodem na piśmie, że dopełnił swego obowiązku, domagać się wstrzymania przez komornika egzekucji (art. 822 k.p.c.), a wierzyciel zawiadomiony o tym powinien wystąpić z wnioskiem o ograniczenie lub umorzenie egzekucji (art. 825 pkt 1 k.p.c.).

W razie zaś domagania się mimo to przez wierzyciela dalszego prowadzenia egzekucji dłużnik będzie mógł wystąpić z powództwem o ustalenie, że jego zobowiązanie objęte tytułem wykonawczym za okres objęty postanowieniem o zabezpieczeniu powództwa zostało spełnione i nie może być egzekwowane.

Powództwo przeciwegzekucyjne z art. 840 k.p.c. z powodu braku przesłanek ustawowych dłużnikowi nie przysługiwałoby. Zdarzyć się może, że wskutek bezczynności dłużnika, wierzyciel istotnie uzyskał na podstawie każdego z wymienionych tytułów dwukrotnie zaspokojenie tego samego roszczenia, wówczas dłużnikowi pozostaje na drodze cywilnej jedynie powództwo o zwrot nienależnie wyegzekwowanej wierzytelności i ewentualnie z tym się łączące roszczenie o odszkodowanie.

Wyrok SN z dnia 21 czerwca 1977 r., III CZP 46/77

Standard: 22532 (pełna treść orzeczenia)