Ograniczenia przedmiotowe egzekucji (art. 833 § 2 k.p.c w zw. art. 829 pkt 5 k.p.c.)

Kwoty pobrane z tytułów wymienionych w art. 833 § 2 k.p.c. podlegają egzekucji z ograniczeniem wynikającym z odpowiedniego zastosowania art. 829 pkt 5 k.p.c.

Analiza treści przepisów art. 829 pkt 5 i art. 833 k.p.c. wskazuje, że wolą ustawodawcy było unormowanie w art. 833 k.p.c. ograniczeń lub wyłączeń nie podjętych świadczeń periodycznych (wierzytelności), natomiast w przepisie art. 825 pkt 5 k.p.c. - udzielenie ochrony dłużnikowi w zakresie świadczeń już podjętych (pieniędzy). W obu wypadkach ochrona obejmuje dłużników pobierających stałą periodyczną płacę, przez którą to płacę należy rozumieć świadczenia określonego rodzaju, płatne w stałych odstępach czasu, mające na celu zapewnienie dłużnikowi środków utrzymania. Nie budzi wątpliwości, że § 2 art. 833 k.p.c., wymieniając należności, do których, nawet z ograniczeniem przewidzianym w § 1 art. 833 k.p.c., nie można prowadzić egzekucji (poza wyjątkiem z art. 1083 k.p.c.), dotyczy nie pobranych, powtarzających się świadczeń. Jednakże w związku z zamieszczeniem w § 2 art. 833 k.p.c. słowa "wypłacone" rozważenia wymaga kwestia, czy regulacja obejmuje również świadczenie już wypłacone, wymienione w tym przepisie. Przede wszystkim nasuwa się pytanie, czy wyrażenie "wypłacone" można odnieść tylko do rent z dobrowolnych ubezpieczeń czy również do innych świadczeń wskazanych w § 2 art. 833 k.p.c. przy zastosowaniu wykładni rozszerzającej.

Artykuł 833 § 2 k.p.c., wyłączający spod egzekucji określone świadczenia periodyczne, jest zatem przepisem szczególnym w stosunku do przepisu art. 803 k.p.c. i jako taki nie może być interpretowany rozszerzająco.

W konsekwencji powyższego rozumowania sformułowanie "wypłacone renty" można by odnieść tylko do rent z dobrowolnych ubezpieczeń. Jednakże przeciwko przyjęciu poglądu, że art. 833 § 2 k.p.c. wyłącza spod egzekucji również renty wypłacone z dobrowolnych ubezpieczeń, przemawia argument wyprowadzony z wykładni systemowej. W dziale dotyczącym ograniczeń egzekucji ustawodawca w odrębnych przepisach uregulował ograniczenie bądź wyłączenie egzekucji świadczeń nie podjętych (art. 833 k.p.c.) i podjętych (art. 829 pkt 5 k.p.c.) u dłużników pobierających stałą płacę. Przepis art. 833 k.p.c.) normuje ograniczenie bądź wyłączenie spod egzekucji świadczeń należnych dłużnikowi.

Objęcie dyspozycją art. 833 § 2 k.p.c. również wypłaconych rent z dobrowolnego ubezpieczenia naruszałoby jednolitość unormowania bez żadnego ku temu uzasadnienia, skoro przepisy k.p.c. odróżniają dwie odmienne sytuacje w zależności od tego, czy egzekucja skierowana jest do wierzytelności czy też do pieniędzy znajdujących się w posiadaniu dłużnika pobierającego stałą płacę. Należy przeto podzielić stanowisko przyjęte w doktrynie, że w sformułowaniu art. 833 § 2 k.p.c. zaszła omyłka w określeniu rent należnych z tytułu ubezpieczenia; nie chodzi bowiem o renty "wypłacone", lecz o "wypłacane", to znaczy podlegające wypłaceniu.

Wykładnia logiczna i celowościowa także nie uzasadnia innego wniosku. Nie można bowiem uznać, by ustawodawca zamierzał w szerszym zakresie chronić dłużników pobierających renty z dobrowolnego ubezpieczenia przez wyłączenie spod egzekucji nie tylko rent należnych, lecz również pobranych, natomiast nie ustanowił takich przywilejów dla dłużników utrzymujących się z zaopatrzenia emerytalnego czy renty zasądzonej przez sąd lub ustalonej umową za utratę zdolności do pracy lub za śmierć żywiciela.

Uchwała SN (7 sędziów - zasada prawna) z dnia 17 grudnia 1981 r., III CZP 32/81

Standard: 22211 (pełna treść orzeczenia)