Uprawnienia związane z rodzicielstwem funkcjonariusza celnego

Kwestie związane z ochroną pracy kobiet -funkcjonariuszy celnych nie zostały w powołanej ustawie uregulowane w sposób kompleksowy. W tym zakresie ustawa odsyła do odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu pracy. Zgodnie bowiem z art. 43 ust. 1 ustawy o Służbie Celnej do funkcjonariusza celnego kobiety stosuje się przepisy prawa pracy dotyczące szczególnej ochrony pracy kobiet, chyba że przepisy tej ustawy są dla niej korzystniejsze. Umieszczenie w ustawie o Służbie Celnej powyższego artykułu jednoznacznie wskazuje na rezultat, jaki w sferze stosunków społecznych zamierzono za pomocą jego normy osiągnąć, a mianowicie zapewnienie m.in. realizacji konstytucyjnej zasady ochrony kobiet w czasie urlopu macierzyńskiego. Tak też wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny, wskazując w wyroku z dnia 21 listopada 2006 r., sygn. I OSK 383/06, (LEX nr 290625, por. także wyrok z dnia 21 marca 2007 r., sygn. I OSK 861/06, LEX nr 362461), że ochrona prawna i opieka Państwa nad rodziną, macierzyństwem i rodzicielstwem, jaką gwarantuje art. 18 i art. 71 Konstytucji, sprowadza się w odniesieniu do funkcjonariuszy celnych do zakresu określonego w art. 19 i art. 43 ustawy o Służbie Celnej.

Kwestię ochrony pracy kobiet w czasie urlopu macierzyńskiego reguluje art. 177 Kodeksu pracy, zgodnie z którym pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy (§ 1). Z kolei § 3 tego artykułu stanowi, że umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. Z treści cytowanych przepisów wynika zatem bezwzględny zakaz rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego i polega on na braku skuteczności oświadczenia pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę z przyczyn niezawinionych.

Przepisy regulujące kwestię służby kobiet (porównując regulacje odnoszące się do identycznej, jak w niniejszej sprawie sytuacji) w innych służbach mundurowych, zawierają precyzyjne uregulowania dotyczące sytuacji prawnej funkcjonariusza - kobiety w czasie urlopu macierzyńskiego. Analiza (przy zastosowaniu reguł wykładni systemowej) ustawodawstwa określającego służbę funkcjonariuszy Służby Więziennej (art. 42 ustawy z dnia 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej, tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 207, poz. 1761 ze zm.) oraz Straży Granicznej (art. 48 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej, tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 234, poz. 1997 ze zm.) wskazuje, że zapewnia ono ochronę przed zwolnieniem funkcjonariusza - kobiety w czasie urlopu macierzyńskiego. Powyższe prowadzi do wniosku, iż intencją ustawodawcy było jednolite uregulowanie tej kwestii we wszystkich stosunkach służbowych. Do takiego wniosku prowadzi wzgląd na spójność systemu norm prawnych i ich interpretacji, która jest jedną z podstaw państwa prawnego, co wynika z art. 2 Konstytucji.

Wyrok WSA w Olsztynie z dnia 21 kwietnia 2009 r., II SA/Ol 36/09

Standard: 22063 (pełna treść orzeczenia)