Redakcja orzeczeń wydawanych przez sąd po rozpoznaniu skargi na czynności komornika

Przepisy części trzeciej kodeksu postępowania cywilnego nie określają rodzajów orzeczeń wydawanych przez sąd rejonowy po rozpoznaniu skargi na czynności komornika. Z art. 766 k.p.c. wynika jedynie, że orzeczenia te zapadają w formie postanowień. Rozpoznanie skargi obejmuje merytoryczne badanie prawidłowości zaskarżonej czynności lub wskazanego w skardze zaniechania komornika i dokonanie ich oceny pod kątem zgodności z przepisami postępowania egzekucyjnego. Jeżeli skarga okaże się nieuzasadniona, sąd powinien ją oddalić, natomiast treść orzeczenia uwzględniającego skargę może nasuwać wątpliwości.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 15 kwietnia 1986 r., III CRN 40/86 (OSNCP 1987, nr 7, poz. 102) wyjaśnił, że uchylenie przez sąd czynności komornika może mieć różne znaczenie zależnie od tego, do czego ma ono zmierzać. Sąd rejonowy może np. uchylić czynność komornika i polecić mu dokonanie innej czynności albo uchylić jedynie fragment czynności komornika lub uchylić czynność komornika w całości. Z kolei w doktrynie wskazuje się, że sąd może uwzględnić skargę przez uchylenie zaskarżonej czynności, przez zmianę zaskarżonej czynności, przez nakazanie komornikowi dokonania zaniechanej czynności oraz przez umorzenie postępowania egzekucyjnego.

Uchylenie zaskarżonej czynności może być przy tym połączone z dodatkowym rozstrzygnięciem sądu polegającym na dokonaniu czynności przez ten organ bądź też na nakazaniu komornikowi przez sąd podjęcia prawidłowej czynności egzekucyjnej.

Ze względu na to, że sąd rejonowy, rozpoznając skargę na czynności komornika, działa jako sąd pierwszej instancji, brak podstaw do odpowiedniego stosowania przepisów art. 386 k.p.c. Sąd rejonowy powinien uwzględnić zasady, które obowiązują w odniesieniu do wyrokowania sądu pierwszej instancji, a sposób rozstrzygnięcia dostosować do rodzaju kwestionowanej czynności komornika lub zaniechania kwestionowanego w skardze. Uwzględnienie skargi powinno więc prowadzić do wydania orzeczenia zawierającego rozstrzygnięcie o wadliwej czynności komornika i ewentualnej potrzebie dokonania w jej miejsce nowej prawidłowej czynności. Rozstrzygnięcie takie może polegać na uchyleniu zaskarżonej czynności, na jej zmianie lub na nakazaniu komornikowi podjęcia czynności w sposób prawidłowy.

Samo uchylenie zakwestionowanej czynności i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, bez równoczesnego nakazania komornikowi dokonania czynności w sposób prawidłowy, jedynie odracza zbadanie istoty sprawy, nie zawiera natomiast ostatecznego rozstrzygnięcia, które może być zaskarżone zażaleniem. Wobec braku podstaw do odpowiedniego stosowania art. 386 § 6 k.p.c., do odmiennego wniosku nie prowadzi samo dokonanie oceny prawnej zaskarżonej czynności w uzasadnieniu orzeczenia sądu.

Wydane po rozpoznaniu skargi orzeczenie sądu rejonowego, w którym rozstrzygnięcie sprowadza się tylko do uchylenia zaskarżonej czynności i przekazania sprawy komornikowi do ponownego rozpoznania, nie zawiera substratu zaskarżenia.

Uchwała SN z dnia 14 września 2016 r., III CZP 37/16

Standard: 21862 (pełna treść orzeczenia)