Pojęcie nakładów w rozumieniu art. 461 k.c.

Kodeks cywilny w art. 461 § 1 używa pojęcia nakłady w takim samym znaczeniu jak w art. 226 k.c. Prawo zatrzymania ustanowione w powołanym przepisie jest skuteczne tylko wtedy, gdy pozwany ma uzasadnione prawnie roszczenie o zwrot nakładów. Do wykładni art. 461 § 1 k.c. należy stosować pojęcia używane w przepisach o roszczeniach uzupełniających.

Stosunek prawny, jaki istniał między stronami, polegał na tym, że powodowa spółdzielnia zobowiązała się przydzielić skarżącej lokal użytkowy na zasadach własnościowego prawa do lokalu, ta zaś zobowiązała się uiścić na rzecz spółdzielni stosowny wkład budowlany. Tego rodzaju świadczenie nie jest więc nakładem na lokal w rozumieniu art. 461 § 1 k.c. w związku z art. 226 k.c., ale wykonaniem zobowiązania.

Podstawą prawną prawa zatrzymania lokalu do chwili zwrotu wkładu może zatem stanowić nie art. 461 § 1 k.c., ale jedynie stosowne przepisy ustawy - Prawo spółdzielcze (art. 229[1]) i postanowienia statutu, o ile przewidują w tym zakresie jednoczesne spełnienie świadczeń, a i w tym wypadku nie byłoby podstaw do oddalenia powództwa.

Wyrok SN z dnia 15 maja 2001 r., I CKN 354/00

Standard: 21482

Kodeks cywilny w art. 461 § 1 używa pojęcia nakłady w takim samym znaczeniu jak w art. 226 k.c. Prawo zatrzymania ustanowione w powołanym przepisie jest skuteczne tylko wtedy, gdy pozwany ma uzasadnione prawnie roszczenie o zwrot nakładów. Dlatego do wykładni art. 461 § 1 k.c. należy stosować pojęcia używane w przepisach o roszczeniach uzupełniających.

Przez nakłady w rozumieniu art. 226 k.c. należy uznać dobrowolne użycie własnych dóbr majątkowych na rzecz innej osoby (właściciela rzeczy) bez względu na jego wolę.

Nakładami w tym znaczeniu są wszelkie inwestycje utrzymujące rzecz w należytym stanie lub ulepszające ją. Są to więc wszelkie reperacje, ulepszenia, a także wydatki związane z utrzymaniem rzeczy, jak np. karmienie zwierząt, uiszczanie opłat związanych z posiadaniem rzeczy. Niezależność przepływu środków majątkowych od woli osoby, w interesie której został dokonany, pozwala odróżnić nakłady od świadczeń. Świadczeniem jest zachowanie się dłużnika, spełnione na poczet długu, zgodnie z treścią zobowiązania. W umowie wzajemnej, jaką jest kupno-sprzedaż rzeczy, świadczeniu sprzedawcy odpowiada świadczenie kupującego, jakim jest zapłacenie ceny.

Cena zapłacona za rzecz nie jest więc nakładem kupującego na tę rzecz, lecz wykonaniem zobowiązania. Jest to zachowanie dłużnika na poczet długu, związane z oświadczeniami woli sprzedawcy oraz kupującego. Dlatego cena zapłacona przez Antoninę M. właścicielowi budynku nie może być uznana za nakład w rozumieniu art. 461 k.c. i nie ma wobec tego znaczenia, czy została uiszczona przed zawarciem umowy dzierżawy gruntu pod budynkiem, czy też po wydzierżawieniu gruntu.

Nakłady dokonane przez osobę nie mającą przymiotu posiadacza nie są rozliczane według art. 226 k.c. i art. 230 k.c., a tym samym nie mają do nich zastosowania przepisy art. 461 § 1 i 2 k.c.

Wyrok SN z dnia 11 października 1990 r., III CZP 58/90

Standard: 32844 (pełna treść orzeczenia)