Zakaz prowadzenia pojazdów w razie warunkowego umorzenia postępowania (art. 39 pkt 3 i art. 67 § 3 k.k.)

Warunkowe umorzenie wobec oskarżonego postępowania karnego w istotny sposób wpływa na możliwość orzeczenia środka karnego określonego w art. 39 pkt 3 k.k. O ile, w wypadku skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w sytuacji popełnienia takiego przestępstwa przez sprawcę będącego w stanie nietrzeźwości, orzeczenie tego rodzaju środka karnego jest obligatoryjne (art. 42 § 2 k.k.), o tyle w razie warunkowego umorzenia postępowania staje się on środkiem o charakterze fakultatywnym (art. 67 § 3 k.k.). Co więcej, jednoznaczna treść tego ostatniego przepisu nie pozostawia wątpliwości, że w istotny sposób ulegają też modyfikacji granice w jakich powyższy środek może zostać orzeczony. I tak w wypadku skazania w warunkach o jakich mowa w art. 42 § 2 k.k. zakaz określony w art. 39 pkt 3 k.k. orzeka się w wymiarze od lat 3 do lat 15, natomiast w sytuacji warunkowego umorzenia postępowania orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów możliwe jest wyłącznie w granicach od roku do 2 lat (art. 67 § 3 k.k. w zw. z art. 43 § 1 k.k.).

Należy przy tym przypomnieć, wyrażony w orzecznictwie i podzielany również przez ten skład Sądu Najwyższego pogląd, że przepis art. 67 § 3 k.k. stanowi – w zakresie orzekania środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych – lex specialis w stosunku do art. 42 § 2 k.k., a tym samym wyłącza stosowanie tego ostatniego przepisu przy warunkowym umorzeniu postępowania (zob.: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2002 r., I KZP 33/01, OSNKW 2002, z. 3-4, poz. 15 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2014 r., III KK 481/13, LEX nr 1427472).

Wyrok SN z dnia 8 stycznia 2019 r., III KK 776/18

Standard: 21382 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 67 § 3 k.k. warunkowe umorzenie postępowania karnego następuje na okres próby i może zostać połączone z obowiązkami nałożonymi na sprawcę, świadczeniem pieniężnym oraz środkiem karnym zakazu prowadzenia pojazdów przewidzianym w art. 39 pkt 3 k.k. W orzecznictwie ugruntowane jest zapatrywanie, że przepis ten jest w zakresie orzekania środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych przepisem szczególnym w stosunku do art. 42 § 2 k.k. i wyłącza jego stosowanie przy warunkowym umorzeniu postępowania (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2002 r., I KZP 33/01, OSNKW 2002, z. 3 – 4, poz. 15).

W związku z tym podstawę prawną orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych przy warunkowym umorzeniu postępowania może stanowić jedynie przepis art. 67 § 3 k.k. Tym samym, orzeczenie na podstawie art. 42 § 2 k.k. wobec oskarżonego P. M. środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na 3 lata stanowi rażącą obrazę obu tych przepisów prawa. Zauważyć ponadto trzeba, że okres na jaki orzeka się ten środek karny w oparciu o przepis art. 67 § 3 in fine k.k., jest ograniczony do 2 lat, co stanowi wyjątek od zasady wyrażonej w art. 43 § 1 k.k. Dlatego orzeczenie wobec oskarżonego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na 3 lata stanowi rażącą obrazę art. 67 § 3 k.k., wobec przekroczenia ustawowej granicy okresu orzekania tego środka.

Wyrok SN z dnia 6 lutego 2014 r., III KK 481/13

Standard: 21383 (pełna treść orzeczenia)