Odbiór częściowy i zapłata części wynagrodzenia za roboty budowlane (art. 654 k.c.)
Odebranie robót budowlanych (art 647 i art. 654 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
W art. 654 k.c. ustawodawca wyłącza normę wynikającą z art. 450 k.c. umożliwiającą wierzycielowi odmowę przyjęcia świadczenia częściowego, jeśli przyjęcie takiego świadczenia narusza jego uzasadniony interes. Oznacza to, że inwestor ma możliwość odmowy przyjęcia świadczenia częściowego będącego przedmiotem zobowiązania wynikającego z umowy o roboty budowlane ze względu na swój uzasadniony interes tylko wtedy, gdy zastosowanie art. 654 k.c. zostało wyłączone w umowie. W takiej sytuacji, w braku odmiennego postanowienia umownego zastosowanie będzie mieć bowiem norma ogólna wynikająca z art. 450 k.c.
Roszczenie wykonawcy o dokonanie odbioru częściowego powstaje z chwilą ukończenia części robót budowlanych (por. wyr. SN z 8 lutego 2002 roku w sprawie II CKN 88/00). W art. 654 k.c. ustawodawca nie określa, jaka część robót musi być ukończona, aby mogło powstać roszczenie o dokonanie odbioru częściowego.
Ukończenie jakiejkolwiek części robót budowlanych może uzasadniać powstanie roszczenia o dokonanie odbioru częściowego. W związku z tym, że dokonanie odbioru częściowego ma wpływ na możliwość dochodzenia roszczenia o zapłatę odpowiedniej części wynagrodzenia, częstotliwość dokonywania odbiorów częściowych może być przedmiotem sporu między wykonawcą i inwestorem.
Najczęściej w interesie wykonawcy jest dokonywanie odbiorów częściowych z możliwie największą częstotliwością, natomiast w interesie inwestora jest dokonywanie odbiorów częściowych możliwie najrzadziej. Z tego powodu w umowie o roboty budowlane strony powinny określać części robót budowlanych, których ukończenie skutkuje powstaniem obowiązku dokonania odbioru częściowego i skorelowanego z nim roszczenia.
Zgodnie z art. 654 KC wskutek dokonania odbioru częściowego przez inwestora wymagalne staje się roszczenie wykonawcy o zapłatę odpowiedniej części wynagrodzenia. Odbiór częściowy nie wywołuje żadnych innych skutków prawnych, chyba że zostaną one określone w umowie o roboty budowlane.
Określony w art. 654 k.c. skutek odbioru częściowego w postaci wymagalności odpowiedniej części wynagrodzenia powstaje niezależnie od sposobu określenia wysokości wynagrodzenia, a w szczególności niezależnie od tego, czy wynagrodzenie ma charakter ryczałtowy, czy kosztorysowy. W związku z tym, że w przypadku, gdy wynagrodzenie ma charakter ryczałtowy, określenie jego odpowiedniej części, która staje się wymagalna wskutek odbioru częściowego, może nastręczać trudności, strony powinny wskazać w umowie o roboty budowlane, jaka część wynagrodzenia staje się wymagalna wskutek dokonania kolejnych odbiorów częściowych. Określenie części wynagrodzenia, które stają się wymagalne wskutek dokonania kolejnych odbiorów częściowych, nie przekreśla per se ryczałtowego charakteru wynagrodzenia (por. wyr. SN z 4 września 2002 r., I CK 1/02, wyrok SN z 6 maja 2004 r., II CK 261/03, wyrpk SN z 23 stycznia 2007 r., III CSK 275/06).
Wyrok SA w Pozaniu z dnia 12 lipca 2018 r., I AGa 118/18
Standard: 37330 (pełna treść orzeczenia)
Przedmiotem umowy o roboty budowlane jest z jednej strony zobowiązanie wykonawcy do wybudowania i oddania przewidzianego w umowie obiektu a z drugiej strony zobowiązanie inwestora do odebrania tego obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.
Co do zasady, przedmiotem zobowiązania wykonawcy jest zatem oddanie całości obiektu a nie poszczególnych jego części, zaś przedmiotem zobowiązania inwestora jest odebranie całego obiektu, jego całościowe rozliczenie i zapłata całego umówionego wynagrodzenia. Przedmiotem takiej umowy mogą być jednak także - jak w niniejszej sprawie - określone roboty remontowe, czy polegające na przebudowie już istniejącego obiektu, a zarówno wtedy, gdy wykonawca ma obiekt wybudować, jak i wtedy, gdy ma go wyremontować, czy przebudować, strony mogą się umówić w ten sposób, że przedmiot umowy będzie odbierany częściami za zapłatą wykonawcy jakiejś części umówionego wynagrodzenia.
Wprawdzie odbiór częściowy i zapłata części wynagrodzenia za roboty budowlane nie rozlicza stron umowy co do tej części robót ze skutkiem wygaśnięcia ich wszystkich zobowiązań umownych i nie pozbawia możliwości całościowego rozliczenia robót po oddaniu całości obiektu przez wykonawcę i przyjęciu przez inwestora (por. wyroki SN z 4 września 2002 r., I CK 1/02; z 26 kwietnia 2007 r., III CSK 366/06; z 23 stycznia 2007 r., III CSK 275/06), ale może się wiązać z osiągnięciem jakiegoś cząstkowego celu umowy.
W literaturze i judykaturze nie wypracowano jednolitego stanowiska co do tego, czy przedmiot świadczenia wykonawcy umowy o roboty budowlane ma charakter podzielny, czy niepodzielny. W wyroku z 14 marca 2002 r., IV CKN 82/00), Sąd Najwyższy stwierdził, że świadczenie rzeczy oznaczonej co do tożsamości jest zawsze niepodzielne, a za takie świadczenie uznać należy świadczenie wykonawcy umowy o roboty budowlane obejmujące wybudowanie oczyszczalni. Podobnie wypowiedział się SN w wyroku z 4 czerwca 2002 r., I CK 1/02 na temat świadczenia wykonawcy polegającego na wybudowaniu gazociągu.
Odmienne stanowisko zajął jednak Sąd Najwyższy w wyroku z 19 marca 2004 r., IV CK 172/03, w motywach którego wskazał, że świadczenie wykonawcy w umowie o roboty budowlane jest podzielne, bowiem z reguły można je spełnić bez istotnej zmiany przedmiotu świadczenia, a w wyroku z 16 listopada 2005 r., V CK 350/05, Sąd Najwyższy wyjaśnił, że przesądzenie podzielnego lub niepodzielnego charakteru świadczenia wykonawcy w umowie o roboty budowlane zależy przede wszystkim od postaci przedmiotu wspomnianego świadczenia (niektóre roboty mogą mieć bowiem charakter podzielny), a w każdym razie - od woli stron wyrażonej w umowie.
Wyrok SN z dnia 18 września 2014 r., V CSK 633/13
Standard: 64201 (pełna treść orzeczenia)