Wyłączenie sędziego ze względu na członkostwo w spółdzielni mieszkaniowej

Sąd Najwyższy wyjaśnił, że jeżeli interes sędziego w tych sprawach ma charakter pośredni, to ustawowa przesłanka wyłączenia nie występuje (postanowienia z dnia 14 stycznia 1998 r., I CKN 405/97, oraz z dnia 11 lutego 2000 r., I CO 80/99, nie publ.). Podzielając te orzeczenia i odnosząc je do instytucji wyłączenia biegłego, należy przypomnieć obowiązującą w prawie spółdzielczym zasadę, wyrażoną w art. 19 § 3 ustawy 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (jedn. tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm.), że członek spółdzielni nie odpowiada wobec wierzycieli spółdzielni za jej zobowiązania, a więc wierzyciele nigdy nie mają bezpośredniego roszczenia do członków spółdzielni o wykonanie jej zobowiązań.

Uchwała SN z dnia 21 listopada 2006 r., III CZP 76/06

Standard: 21210 (pełna treść orzeczenia)

Podstawą wyłączenia sędziego z mocy samej ustawy są, w myśl art. 48 kpc, te przyczyny, które ze względu na stosunek sędziego do sprawy lub uczestniczących w nim osób czynią go niezdolnym do wykonywania urzędu sędziowskiego w danej sprawie (iudex inhabilis). Wielokrotnie przytaczany art. 48 kpc zawiera enumerację podstaw wyłączenia sędziego z mocy samej ustawy. Jedną z nich, wymienioną w punkcie 1 tego artykułu, do której odwołał się skarżący, jest pozostawanie sędziego ze stroną w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziaływa na jego prawa lub obowiązki.

W judykaturze i literaturze przedmiotu zgodnie przyjmuje się, że wynik sprawy oddziaływa na prawa i obowiązki sędziego, jeżeli dzięki swej osobistej pozycji jest w stosunku do strony współuprawnionym lub współzobowiązanym, np. jako wierzyciel lub dłużnik solidarny, poręczyciel itp., bez względu na to, czy wyrok zapadły w sprawie miałby powagę rzeczy osądzonej także w stosunku do niego.

Na gruncie Prawa spółdzielczego w pełni obowiązuje zasada wyrażona w art. 19 § 3 tego Prawa, że członek spółdzielni nie odpowiada wobec wierzycieli spółdzielni za jej zobowiązania, a więc wierzyciele nigdy nie mają bezpośredniego roszczenia do członków spółdzielni budownictwa mieszkaniowego o regulowanie jej zobowiązań. Wbrew odmiennemu zapatrywaniu skarżącego, pośredni interes sędziego w sprawach spółdzielni mieszkaniowej, której sędzia jest członkiem, nie jest podstawą wyłączenia sędziego z mocy art. 48 § 1 pkt 1 kpc, może być natomiast podstawą wyłączenia na wniosek strony, na zasadzie art. 49 kpc, w zależności od stopnia zainteresowania sędziego, jako członka spółdzielni, wynikiem procesu.

Postanowienie SN z dnia 14 stycznia 1998 r., I CKN 405/97

Standard: 21211 (pełna treść orzeczenia)