Obligatoryjne przesłuchanie biegłych na rozprawie, gdy ich opinie mają zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia.

Z treści uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego wynika, że za wystarczające, do uznania zarzutów za bezzasadne, sąd uznał bierną postawę oskarżonego i jego obrońcy, którzy w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie zgłaszali żadnych wniosków oraz fakt, że skarżący nie wykazał, by ekspertyzy były dotknięte brakami, a nadto nie domagał się przesłuchania biegłych na rozprawie apelacyjnej, a jego żądanie ograniczało się do żądania uchylenia orzeczenia.

Oceniając trafność powyższej argumentacji trzeba zauważyć, że sąd odwoławczy nie dostrzegł, że przesłuchanie biegłych na rozprawie znajduje swoje uzasadnienie nie tylko w treści art. 201 k.p.k., ale i w zasadzie bezpośredniości. Ostatnio wymieniona zasada, która jest jednym z gwarantów realizacji w procesie karnym standardu prawdy materialnej i trafnej reakcji karnej (art. 2 § 1 pkt 1 i art. 2 § 2 k.p.k.), nie tylko zaś uprawnia, ale wręcz nakazuje sądowi z urzędu przesłuchać biegłych na rozprawie, w sytuacji, gdy ich opinie mają zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. W przedmiotowej sprawie opinie biegłych psychologów uczestniczących w przesłuchaniu małoletnich świadków niewątpliwie miały taki charakter.

Nie sposób zgodzić się z organem drugiej instancji, że wspomnianych zaniechań nie można traktować jako naruszeń prawa procesowego mogących mieć wpływ na treść orzeczenia z uwagi na fakt, iż w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji obrońca i oskarżony nie zgłaszali żadnych wniosków w tym zakresie. Oczywiste jest również i to, że od uzupełniającego przesłuchania tychże biegłych na rozprawie apelacyjnej nie zwalniał sądu odwoławczego fakt, że skarżący tego się nie domagał, wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Wnioski odwoławcze nie wiążą bowiem instancji ad quem.

Wyrok SN z dnia 4 grudnia 2018 r., II KK 114/18

Standard: 19552 (pełna treść orzeczenia)

Skoro opinia psychologa legła u podstaw określenia przez biegłych psychiatrów stopnia ograniczenia poczytalności oskarżonego, to odmowa wezwania tego biegłego na rozprawę uniemożliwia stronom zadanie stosownych pytań. Nie można przecież z góry zakładać, że przesłuchanie psychologa na rozprawie nie dostarczy odpowiednich informacji, które mogłyby mieć znaczenie dla określenia przez lekarzy psychiatrów stopnia ograniczenia poczytalności oskarżonego.

Wyrok SN z dnia 19 września 1988 r., I KR 279/88

Standard: 39363 (pełna treść orzeczenia)