Pojęcie faszyzmu na gruncie art. 256 k.k.

Postąpieniem zbytecznym było korzystanie w sprawie z pomocy biegłego dla zdefiniowania "ustroju totalitarnego", skoro znaczenie tego pojęcia wśród historyków jest utrwalone i można tu mówić o notorium sądowym (art. 168 k.p.k.) - że ustrój faszystowski, będący jedną z odmian ustroju totalitarnego, znamionują nie tyle (lub nie tylko) szowinizm, ale głównie stosowanie terroru policyjnego wobec przeciwników politycznych, istnienie jednej partii o charakterze wodzowskim, likwidacja wolności i praw obywatelskich. Nawet w zawoalowany sposób taki ustrój państwowy nie był propagowany podczas manifestacji, w której brali udział oskarżeni.

Celnie Sąd Okręgowy odnotował, że czynność sprawcza "nawoływania do nienawiści" wiąże się z chęcią wzbudzenia u osób trzecich najsilniejszej negatywnej emocji (zbliżonej do "wrogości") do określonej narodowości, grupy etnicznej czy rasy. Nie chodzi tu w żadnym razie o wywoływanie uczuć dezaprobaty, antypatii, uprzedzenia, niechęci. Podzielając ten punkt widzenia, Sąd Najwyższy dodatkowo dostrzegł potrzebę zwrócenia uwagi na brak realnego ryzyka wprowadzenia w kraju totalitarnej dyktatury oraz na dwie reguły o charakterze gwarancyjnym, które należy uwzględniać przy odczytywaniu sensu przepisów prawa karnego, zwłaszcza materialnego: po pierwsze - nie wolno stosować wykładni rozszerzającej przepisów prawa karnego, jeżeli wykładnia taka miałaby prowadzić do rozszerzenia odpowiedzialności karnej oskarżonego (to ze względu na zasadę nullum crimen, nulla poena sine lege); po drugie - zwrotom prawnym nie należy nadawać znaczenia odmiennego od potocznego, chyba że przemawiają za tym ważne racje.

Postanowienie SN z dnia 1 września 2011 r., V KK 98/11

Standard: 19375 (pełna treść orzeczenia)