Interpretacja podatkowa

U podstaw interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego leżą istotne wartości. Występujący z wnioskiem o jej uzyskanie pragnie na podstawie odpowiedzi organu państwa w sprawach zawiłego prawa podatkowego oprzeć swoje postępowanie i działa w zaufaniu, że taka odpowiedź zostanie mu udzielona w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku. Organ natomiast - w odpowiedzi - przekazuje wnioskodawcy wiedzę, na której opiera swoją decyzję. Ażeby instytucja interpretacji indywidualnej mogła dobrze spełniać swoją rolę, konieczna jest, w opinii Trybunału, urzędowa forma zakomunikowania zainteresowanemu, że interpretacja została wydana (sporządzona i podpisana) w terminie określonym w art. 14d o.p., oraz o tym, czy ma ona charakter pozytywny, czy negatywny. Co więcej, taka urzędowa informacja powinna dotrzeć do adresata jeszcze przed upływem trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku o interpretację podatkową, niezależnie od obowiązku późniejszego jej zakomunikowania zgodnie z przepisami o.p. o doręczeniach (rozdział 5 działu IV o.p. w związku z art. 14h o.p.). Brak takiego ustawowego rozwiązania jest wadą rozważanej instytucji, której wyeliminowanie Trybunał sygnalizuje Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej.

Postanowienie sygnalizacyjne TK z dnia 29 października 2014 r., S 5/14, OTK-A 2014/9/109

Standard: 2538 (pełna treść orzeczenia)

W wyroku z 26 kwietnia 2005 r., sygn. SK 36/03 (OTK ZU nr 4/A/2005, poz. 40) Trybunał odniósł się do stanu prawnego sprzed 1 stycznia 2005 r., w którym przepisy nie przewidywały, że interpretacja podatkowa jest wiążąca dla organów, a przez to poglądy wyrażone w tym orzeczeniu są miarodajne również w odniesieniu do unormowań obowiązujących obecnie. W ocenie Trybunału sformułowanej w sprawie o sygn. SK 36/03, interpretacje indywidualne prawa podatkowego nie kształtują same przez się w sposób władczy praw ani obowiązków podatnika i nie determinują jego sytuacji prawnej. Stanowią jedynie swoisty "drogowskaz" czy też "deklarację poglądów" aparatu fiskalnego na przedstawione zagadnienie prawne i dopiero późniejsze autonomiczne decyzje podatnika (płatnika, inkasenta) mogą rodzić określone skutki. Konsekwencją udzielenia informacji podatkowej nie jest w żadnej mierze konkretyzacja przysługującego podatnikowi uprawnienia lub ciążącego na nim obowiązku, bo zarówno przedmiot opodatkowania, jak i zakres obowiązku podatkowego i moment jego powstania oraz stawki podatkowe określane są ustawami podatkowymi. Tym samym czynności organów podatkowych, polegające na informowaniu "o zakresie stosowania prawa", nie mogą prowadzić ani do wykreowania bądź skonkretyzowania obowiązku, ani też do jego zniesienia bądź ograniczenia.

Również w doktrynie prawa podatkowego zwraca się uwagę, że wydanie interpretacji prawa podatkowego nie stanowi, nie zmienia, nie uzupełnia obowiązującego prawa, nie może doprowadzić ani do wykreowania bądź skonkretyzowania obowiązku podatkowego, ani do jego zniesienia lub ograniczenia (zob. J. Brolik, Ogólne oraz indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego, Warszawa 2013, s. 86-87). Tym samym nie tworzy ona materialnego stosunku prawnopodatkowego ani nie jest przejawem stosowaniem prawa (zob. H. Dzwonkowski, Charakter prawny indywidualnych interpretacji podatkowych - wybrane zagadnienia, [w:] Księga jubileuszowa Profesora Ryszarda Mastalskiego. Stanowienie i stosowanie prawa podatkowego, red. W. Miemiec, Wrocław 2009, s. 144). Z tych przyczyn przepisy o.p. nie nakładają ani na organy podatkowe, ani na adresatów interpretacji indywidualnych prawnego obowiązku zachowania się zgodnego z jej treścią. Podatnik może swobodnie i autonomicznie zdecydować, czy postąpi zgodnie z tą interpretacją, czy też w sposób z nią sprzeczny (zob. J. Brolik, op.cit., s. 87). Indywidualna interpretacja jest bowiem jedynie niewiążącym dla adresata i organów podatkowych wzorcem wykładni prawa, wydawanym na indywidualny wniosek zainteresowanego, zawierającym reguły wykładni i rozumienia pojęć i zwrotów obowiązującego prawa w sytuacji faktycznej istniejącej lub mogącej zaistnieć w przyszłości (zob. H. Dzwonkowski, Charakter prawny..., s. 143). Wzorzec ten wydawany jest przez organy podatkowe w celu wsparcia podatników i organów podatkowych w stosowaniu prawa oraz ochrony przed skutkami zastosowania się do tego wzorca w sytuacji, gdyby został on zmieniony albo nie został uznany przez organy podatkowe (uwzględniony w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej) albo sąd za prawidłowy (zob. ibidem). Wzorzec ten zatem wyznacza pole bezpieczeństwa prawnego w zakresie prawa podatkowego i karnego skarbowego dla podmiotu, który uzyskał interpretację, oraz podmiotu, który się na nią powołuje (zob. ibidem, s. 143-144).

Interpretacja przepisów prawa podatkowego jest formą zewnętrznego, jednostronnego działania, która nie ma charakteru władczego rozstrzygnięcia i nie stanowi załatwienia sprawy w zakresie realizacji praw i obowiązków podatkowych zainteresowanego (zob. J. Brolik, op.cit., s. 38). Jest to działanie niewładcze, informujące o obowiązującym prawie, a ściśle - o uzasadnionych możliwościach jego stosowania, które ma prowadzić do jednolitości stosowania oraz do przestrzegania prawa podatkowego, przekonując do nich i przedstawiając w tym zakresie określone propozycje (zob. ibidem). Wobec tego bez wątpienia interpretacja prawa podatkowego nie może być uznana za indywidualny akt administracyjny (nie rozstrzyga o prawach ani obowiązkach adresata). To z kolei powoduje, że znaczenie doręczenia w odniesieniu do interpretacji indywidualnej należy ujmować w sposób odmienny od problemu doręczenia aktu administracyjnego, gdyż zakomunikowanie treści aktu administracyjnego adresatowi (doręczenie lub ogłoszenie) jest warunkiem jego wejścia do obrotu prawnego, a zatem wywołania przez niego skutków prawnych. Doręczenie interpretacji zainteresowanemu podatnikowi nie powoduje powstania jakichkolwiek skutków w sferze jego sytuacji prawnej, która jest taka sama zarówno w momencie sporządzenia przez organ podatkowy interpretacji, jak i w chwili jej doręczenia adresatowi. Określone konsekwencje prawnie zdefiniowane są związane dopiero z zastosowaniem się podatnika do treści wydanej interpretacji (jego zachowanie tworzy ochronę prawną)(zob. wyrok NSA z 27 czerwca 2012 r., sygn. akt II FSK 2608/10, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych). Innymi słowy, interpretacja indywidualna zaczyna oddziaływać w obszarze praw i obowiązków adresata materialnego prawa podatkowego, kiedy i jeżeli ten się do niej zastosuje (nie jest to jego obowiązkiem)(zob. J. Brolik, op.cit., s. 36). Zgodnie bowiem z art. 14k § 1 o.p., zastosowanie się do interpretacji indywidualnej nie może szkodzić wnioskodawcy w trzech przypadkach: 1) w okresie przed dokonaniem jej zmiany w trybie art. 14e o.p.; 2) przed doręczeniem organowi podatkowemu odpisu prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego interpretację indywidualną; 3) w przypadku nieuwzględnienia jej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej. "Nieszkodzenie" obejmuje w szczególności niewszczynanie postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, umarzanie postępowań wszczętych w tych sprawach, nienaliczanie odsetek za zwłokę oraz zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku w zakresie wynikającym ze zdarzenia będącego przedmiotem interpretacji (por. art. 14k § 3 i art. 14m o.p.).

U podstaw interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego leżą istotne wartości. Występujący z wnioskiem o jej uzyskanie pragnie, na odpowiedzi organu państwa w sprawach zawiłego przecież prawa podatkowego, oprzeć swoje postępowanie i działa w zaufaniu, że taka odpowiedź zostanie mu w terminie udzielona. Organ, odpowiadając, przekazuje wnioskodawcy wiedzę, na której opiera swoją decyzję. Ażeby jednak instytucja interpretacji indywidualnej mogła dobrze spełniać swoją rolę, konieczna jest, w opinii Trybunału, urzędowa forma zakomunikowania zainteresowanemu, że interpretacja została wydana (a więc sporządzona i podpisana) przed upływem terminu określonego w art. 14d o.p., oraz o tym, czy ma ona charakter pozytywny, czy negatywny. Brak takiego ustawowego rozwiązania jest wadą rozważanej instytucji. I konieczność usunięcia tej wady Trybunał sygnalizuje Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej.

Wyrok TK z dnia 25 września 2014 r., K 49/12, OTK-A 2014/8/94, Dz.U.2014/1367

Standard: 2539 (pełna treść orzeczenia)