Cofnięcie zgody na rozpowszechnianie wizerunku

Zezwolenia na rozpowszechnianie wizerunku w literaturze przedmiotu traktuje się w sposób zbliżony do oświadczeń woli, z tym że może być ono cofnięte. 

Powódka wykazała złożenie sprzeciwu wobec rozpowszechniania jej fotografii. Motywy tego sprzeciwu nie są decydujące dla jego skuteczności, skoro decydowanie o wykorzystaniu dobra osobistego należy do uprawnionego.

Ignorowanie wyraźnie zakomunikowanej woli powódki uzasadnia ocenę istnienia winy wydawcy czasopisma. 

Wyrok SN z dnia 16 kwietnia 2004 r., I CK 495/03

Standard: 73019 (pełna treść orzeczenia)

Ponieważ wizerunek osoby jest jej dobrem (arg. z art. 23 KC), rozpowszechnianie eksponujące tę postać bez jej zgody stanowi naruszenie dobra. Jeżeli ponadto okoliczności rozpowszechniania (w wielu egzemplarzach i w miejscach publicznych) wskazują na instrumentalne traktowanie omawianego dobra, osoba przedstawiana może odczuwać to jako samowolną i publiczną ingerencję w sferę jej przeżyć wewnętrznych, a tym samym odczuwać poczucie krzywdy zgodne z odczuciem, które w opisanej sytuacji stałyby się udziałem każdego rozsądnie myślącego człowieka przywiązującego właściwe znaczenie do swej godności.

Udokumentowany pismem sprzeciw powódki przeciw rozpowszechnianiu jej fotografii nie budzi wątpliwości, odnośnie do braku zezwolenia wymaganego według art. 81 ust. 1 PrAut. Jeżeli fotografia była wykonywana za oczywistym zezwoleniem modeli (pozowanie), a nawet zaakceptowany został zestaw przeznaczony do rozpowszechniania, to ze względu na przedmiot zezwolenia (komercyjną eksploatację wizerunku) ściśle związany z dobrem osobistym, do którego uprawionym jest tylko przedstawiana osoba, zezwolenie mogło być cofnięte i wiązało wydawcę.

Usytuowanie przepisu art. 81 oraz wyjątek od konieczności uzyskania zezwolenia wskazany w zdaniu drugim ust. 1. i dalsze wyjątki z ust. 2. wskazują, że zakres ochrony ogranicza się do rozpowszechniania wizerunków, stanowiących przeważnie dzieła w rozumieniu tego prawa, powstałe przy współpracy osoby przedstawianej, której "zezwolenie" jest elementem czynności prawnej, zazwyczaj odpłatnej, która zastrzega dla siebie wynagrodzenie. Jest to więc czynność zbliżona do umowy o artystyczne wykonanie (prawo pokrewne). Nie ulega bowiem wątpliwości, że wizerunki powstałe przy pozowaniu wymagają eksponowania przez modele cech indywidualnych swej osoby.

Jeżeli czynność prawna (umowa) dochodzi do skutku, warunki rozpowszechniania wizerunku zostają w niej określone, a wypłata wynagrodzenia uchyla bezprawność twórcy (wydawcy).

W rozpoznawanej sprawie do zawarcia takiej umowy nie doszło, ponieważ strony nie uzgodniły wynagrodzenia powódki a nie ma żadnych podstaw do stwierdzenia, że rozpowszechnianie miało być nieodpłatne (np. ze względu na równoważność korzyści obu stron). W takim wypadku bezprawność działania wydawcy byłaby wyłączona gdyby wykazał istnienie zezwolenia na rozpowszechnianie wizerunku, określającego dostatecznie szczegółowo jego warunki. Zezwolenie takie w literaturze przedmiotu traktuje się w sposób zbliżony do oświadczeń woli, z tym że może być ono cofnięte.

Jak stwierdzono wyżej powódka wykazała złożenie sprzeciwu wobec rozpowszechniania jej fotografii. Motywy tego sprzeciwu nie są decydujące dla jego skuteczności, skoro decydowanie o wykorzystaniu dobra osobistego należy do uprawnionego.

Ignorowanie wyraźnie zakomunikowanej woli powódki uzasadnia również ocenę istnienia winy wydawcy czasopisma.

Wyrok SN z dnia 16 kwietnia 2004 r., I CK 495/03

Standard: 19045 (pełna treść orzeczenia)